Hypnose als wondermiddel: “Ik was superontspannen, maar wist wat er gebeurde”

“Goedenavond dames en heren,” kondigt de presentator aan, “welkom bij de Rasti Rostelli-show, vol spanning en sensatie! Je verstand zal weigeren te accepteren wat je eigen ogen zien. Er zijn dingen tussen hemel en aarde die we met ons normale menselijke verstand niet kunnen verklaren.” Als de beroemde hypnotiseur vervolgens het podium betreedt, laat hij mensen uit het publiek onder hypnose geloven dat citroenen perziken zijn (en dat ze dus vooral lekker een hap moeten nemen) of dat ze poedelnaakt voor een volle zaal staan (waarop ze panisch hun geslachtsdelen bedekken). En zo bleven we sinds de jaren tachtig en negentig achter met het idee dat hypnose iets ongrijpbaars is waardoor we de controle verliezen en onszelf voor gek zetten.

Twee werelden

Toch heeft Suzanne (45) een heel andere ervaring. Want tijdens de twee hypnosessies die zij deed om van haar autosnelwegangst af te komen, was ze helemaal niet van de wereld. “Na een uitgebreid voorgesprek waarin we spraken over de herkomst van mijn fobie en hoe die me belemmerde, hielp de therapeut me te ontspannen en begeleidde ze me naar een diepere laag in mezelf”, vertelt ze. “Comfortabel in een makkelijke stoel was ik lichamelijk superrelaxed, maar ik wist van begin tot eind wat er gebeurde en was helemaal bij.”

Om er geen misverstand over te laten bestaan dat de theaterhocuspocus van Rostelli niets, maar dan ook niets te maken heeft met wat hypnotherapeuten doen, spreken die laatsten liever van trance in plaats van hypnose. “Het is een staat van diepe ontspanning en veranderd bewustzijn”, legt gekwalificeerd hypnotherapeut Sonja Oosterom uit. Ze heeft een praktijk in Naarden en is ook verbonden aan een medisch centrum. “Een toestand die je kunt vergelijken met dagdromen of helemaal in een film zitten en niet precies meer meekrijgen wat er om je heen gebeurt.” Het denken verschuift naar de achtergrond, en meer naar binnen gericht en minder in het hoofd kan contact worden gemaakt met het onderbewuste. Zonder ook maar een moment de controle uit handen te geven trouwens, want er blijft altijd een ‘waakzame ik’ aanwezig. “Het voelt alsof je in twee werelden tegelijk bent”, weet Suzanne. “De ‘gewone’ buitenwereld waarvan je je nog steeds bewust bent, en een diepere binnenwereld.”

Verborgen oorsprong

Het uitgangspunt van hypnotherapie is namelijk dat we in ons onderbewuste weten wat de oorzaken van onze problemen zijn en daarom ook zelf beschikken over de oplossingen. Want of het zich nu uit in overmatig eten, angst of onzekerheid: vaak ligt er een emotie die we niet willen voelen of waarvan we ons niet bewust zijn ten grondslag aan onze klachten. Van top tot teen ontspannen, en met de ratio minder actief, maakt trance het mogelijk toegang tot de oorsprong te krijgen. “Soms spontaan, soms met behulp van specifieke vragen van de therapeut komen er dieperliggende emoties, associaties en overtuigingen naar boven”, verduidelijkt Oosterom. “Dat gebeurt in de vorm van beelden, kleuren, woorden, een zintuiglijke sensatie, intuïtie of een specifieke herinnering, die vervolgens inzicht kunnen geven in het waarom van de klachten.”

Zo kwam Suzanne erachter dat ze hetzelfde gevoel dat ze ervoer op de snelweg, in een klein autootje omringd door vrachtwagens die haar misschien over het hoofd zouden zien, voor het eerst als meisje van een jaar of zes had gehad. “Ik zag een scène uit mijn jeugd voor me waarin ik aan het spelen was, met mijn moeder in de keuken, mijn vader op de bank en mijn zusje bij de deur. Het hele gezin was aanwezig, maar niemand zag me. En opeens snapte ik het: het niet gezien worden van vroeger had zich vertaald naar een angst niet te worden gezien door medeweggebruikers.”

Nieuw scenario

Na het blootleggen van de onderliggende oorzaak en het voelen, horen, zien en erkennen daarvan, is een volgende fase in de behandeling het veranderen van de desbetreffende overtuiging, herinnering of emotie. “Dat kan op verschillende manieren”, vervolgt Oosterom. “Nog steeds in die diep ontspannen staat van trance kan iemand die verslaafd is aan roken bijvoorbeeld denkbeeldig het deel in zichzelf dat gezond wil zijn laten converseren met het deel dat steeds weer naar de sigaretten grijpt. Via een ingebeelde tijdslijn kun je ook teruglopen naar het moment waarop het probleem is ontstaan en dan besluiten het gebeurde los te laten. Geleide imaginaties, zoals waarin je je voorstelt dat je op het strand zit en kijkt wat er aanspoelt, kunnen ideeën voor oplossingen aanleveren.”

Suzanne herschreef haar herinnering door in gesprek te gaan met haar ouders en zusje en ze te vragen voortaan wel oog voor haar te hebben. Ook begeleidde de therapeut haar terug naar een gebeurtenis in haar leven waarin ze zich wel voor de volle honderd procent gezien voelde. “Dat gevoel mocht ik vervolgens groter maken, rond laten gaan in mijn hele lichaam, door me heen laten stromen en door er een kleur aan te geven in mezelf verankeren.” Doordrenkt van het besef dat ze wel degelijk gezien mag worden, bracht de therapeut haar aan het eind van de sessie weer terug naar het heden.

Voor (bijna) iedereen

Aangenaam ontspannen en prettig opgelucht stapte Suzanne na de behandeling in de auto. Ze besloot meteen de proef op de som te nemen door via de snelweg naar huis te rijden. “Het voelde wel wat onwennig en rationeel kon ik het nog niet helemaal geloven, maar de angst was weg.” Met jaren praktijkervaring weet Oosterom inmiddels ook hoe effectief hypnotherapie is. “Afhankelijk van de klacht zijn er gemiddeld niet meer dan zes tot acht sessies nodig om het probleem op te lossen,” zegt ze, “en het werkt voor vrijwel iedereen. Tenzij iemand heel veel moeite heeft met imagineren en extreem rationeel is, waardoor hij moeilijk in een trance komt. Maar dat gebeurt niet vaak, en de reden daarvoor is meestal dat diegene er nog niet aan toe is om het probleem aan te pakken.” Voor al die anderen kan hypnotherapie een bijzonder geschikte methode zijn om van allerlei klachten af te komen, variërend van zware trauma’s, burn-out, depressie, stress en slaapproblemen tot onvruchtbaarheid en ongezonde gewoontes. Zonder enig risico om tokkend als een kip de deur uit te lopen. Want dat gebeurde alleen in de shows van Rasti Rostelli.

Entertainer, coach of therapeut

Hypnose komt in soorten en maten. Behalve de sensationele theatervorm die hypnotiseurs zoals Rostelli voor de show beoefenen, zijn er ook steeds meer korte cursussen die kunnen opleiden tot wat wel hypnosecoach wordt genoemd. Dit is een – afhankelijk van de genoten opleiding – meer of minder deskundige expert, die gewoonlijk directe hypnose gebruikt. Dat wil zeggen dat hij of zij werkt met instructies zonder dat de cliënt veel hoeft te zeggen. De korte trajecten van een of twee sessies zijn geschikt voor relatief kleine problemen, zoals stoppen met nagelbijten. Een officiële hypnotherapeut heeft een langere, uitvoerige opleiding gevolgd en beschikt over meer technieken om een klacht aan te pakken. Degenen met een opleiding hypno-therapie op hbo-niveau zijn het breedst onderlegd. Zij hebben namelijk ook medische, psychologische en psychopathologische kennis.

De verzekering betaalt

Hoewel wetenschappelijk bewijs zich beperkt tot de medische wereld – voor kinderen en het prikkelbare-darmsyndroom bijvoorbeeld zijn positieve resultaten aangetoond – wordt hypnotherapie volledig erkend als ‘evidence based medicine’. Dat betekent dat in de praktijk is gebleken dat het werkt. De meeste zorgverzekeraars vergoeden hypnotherapie (als vorm van alternatieve geneeswijze) dan ook vanuit de aanvullende verzekering. Wel moet de therapeut zijn aangesloten bij een door de verzekeraar erkende beroepsvereniging, zoals de Nederlandse Beroepsvereniging van Hypnotherapeuten (NBVH) of de Vereniging ter Bevordering van Alternatieve Geneeswijze (VBAG). Ook wordt soms om een BIG-registratie gevraagd. Raadpleeg om zeker te zijn altijd even de verzekeraar of kijk op zorgwijzer.nl.

Even checken

Omdat hypnotherapeut geen beschermde titel is en iedereen zich dus zo kan noemen (zelfs al na een driedaagse online cursus), is het verstandig wat speurneuzend voorwerk te verrichten alvorens voor een sessie in een stoel te gaan liggen. Controleer daarbij:

• Over welke diploma’s en certificaten beschikt de behandelaar?
• Waar heeft zij of hij de opleiding(en) gevolgd en hoe staat dit instituut en het onderwijs dat er wordt gegeven bekend?
• Hoelang is iemand al werkzaam als hypnocoach of -therapeut?
• Wat zeggen de recensies? Wat voor ervaringen hebben anderen?
• Is er een klik (verzoek hierom tot een videogesprek) en een gevoel van vertrouwen tussen jullie?

Via de websites van de beroepsverenigingen (hypnotherapie.nl, vit-therapeuten.nl, vbag.nl) zijn gekwalificeerde therapeuten in de buurt te vinden.

Tekst: Carlijn Simons. Beeld: iStock