Liefde in tijden van borstkanker: “Ik heb steeds het gevoel dat ik tekortschiet”

Borstkanker zet alles op z’n kop, óók iemands sexleven. Voor veel vrouwen zijn borsten een onderdeel van hun vrouw-zijn. De impact van borstkanker op seksualiteit is heel groot. Als de diagnose borstkanker wordt gesteld, wordt het leven ineens helemaal anders. Vrouwen beginnen aan een intensieve behandeling, die voor hen en hun lichaam grote gevolgen heeft. Opeens moet er in hun borst worden gevoeld, geprikt en gesneden. Ze raken soms een borst kwijt; een deel van hun lijf dat bij hen hoorde en waardoor zij zich vrouwelijk en zelfverzekerd voelden. Tegen de tijd dat de operatie en behandelingen achter de rug zijn en het leven in rustiger vaarwater komt, doemen de gevolgen voor de seksualiteit op. Begin daar dan maar eens over. Het is achter de rug, ik ben er nog, wees blij, vinden vrouwen vaak. Niemand vraagt hoe het nu seksueel met ze gaat, terwijl die gevolgen vaak niet gering zijn.

Nielsine (42) kreeg bijna een jaar geleden borstkanker en zit midden in de behandelingen.

"Opmaken en me leuk aankleden, dat was helemaal mijn ding. Sinds ik borstkanker heb, doe ik dat nauwelijks meer. Ik vind het te heftig om in de spiegel te kijken, ik voel me minder vrouw. Dit heeft ook invloed op mijn sexleven. Als we vrijen, zie ik mezelf zo ontzettend liggen, met dat kale hoofd en zonder wenkbrauwen door de chemo. Daardoor kan ik me niet goed geven. Dat ik al die ellendige behandelingen moet ondergaan, is erg. Maar dat mijn zelfbeeld er zo door is veranderd, vind ik minstens zo afschuwelijk."

In een verkeerde film

"Zelfvertrouwen is nooit mijn sterkste kant geweest. Ik had als kind rood haar en werd daar veel mee gepest. Dat doet iets met je. Ik zette een masker op, werd verlegen en teruggetrokken. In mijn huwelijk was ik heel onzeker. Dat is zo’n rotgevoel, alsof je geen volwaardig mens bent. Na mijn scheiding wilde ik daar vanaf. Ik ging in therapie en vond eindelijk mijn zelfvertrouwen terug. Ik zat lekker in mijn vel, kreeg een nieuwe relatie en was gelukkig. En toen kreeg ik vorig jaar november de diagnose borstkanker. Ik zit in een verkeerde film, dacht ik. Dit kán niet. Maar het was echt waar. Ik kreeg 8 chemokuren, waar ik ontzettend beroerd van werd. Na 2 weken vielen mijn haren al uit, in mijn hele lijf werden mijn slijmvliezen aangetast en ik was hondsmoe. Alsof je overgenomen wordt door de ziekte en je jezelf niet meer bent. Het heeft mijn zelfvertrouwen de das om gedaan. Ik ben weer net zo onzeker als vroeger."

Tekortschieten

"Dat heeft ook invloed op mijn relatie. Ik heb het geluk dat ik goed met mijn vriend kan praten. Hij was bij me toen ik de uitslag kreeg. We hebben in elkaars armen staan huilen en ik voelde dat hij me zou steunen. Hij is geduldig en heeft begrip voor me, maar toch heb ik het gevoel dat ik tekortschiet. Wij hadden een heerlijk sexleven, nu ligt die stomme kanker tussen ons in. Kanker beheerste in eerste instantie mijn gedachten, waardoor er weinig ruimte was voor sex."

Negatief zelfbeeld

"Dat ik mezelf verschrikkelijk vind om te zien en niet kan geloven dat mijn vriend me aantrekkelijk vindt, zit me meer dwars. Hij zegt vaak dat ik voor hem nog steeds dezelfde ben, dat hij opgewonden van me wordt, hij kust me, pakt me vast en fluistert lieve woordjes, maar het komt niet bij me binnen. Ik weet dat hij het meent, maar mijn negatieve zelfbeeld zit me in de weg. Mijn aangedane borst helpt daar ook niet bij. Ik heb een borstsparende operatie gehad, waardoor er nu een deuk in zit. Dat is niet om heel vrolijk van te worden, maar als ik in het najaar klaar ben met de bestraling, kan de plastisch chirurg dat oplossen door lipofilling (een techniek waarbij eigen vet verplaatst wordt, red.). Met die borst komt het uiterlijk wel goed, daar heb ik alle vertrouwen in. Maar het idee dat er kanker in heeft gezeten, is zo ontzettend níet sexy. Als mijn vriend me op die plek streelt, moet ik daar niets van hebben. Die borst doet gewoon niet meer mee in het liefdesspel. Bij de andere borst vind ik dat wel prima. Gelukkig heb ik die nog. Borsten zijn best belangrijk bij mijn seksuele gevoel en om opgewonden te worden."

Weer blij met mezelf

"Als ik dit allemaal zo vertel, klinkt het best zwaar. Toch denk ik wel dat het met mijn zelfvertrouwen weer goed komt. Dat ik weer blij word met mezelf en daardoor ook met mijn sexleven. Ik zit er nu nog middenin en het heeft tijd nodig. Ik heb me aangemeld bij het Helen Dowling Instituut, waar je geholpen kunt worden om kanker emotioneel te verwerken. Ik wil namelijk niet dat die ziekte mijn hele leven beheerst, ik wil dat het weer normaal wordt. Ik weet zeker dat het me gaat lukken. Met wat ik door kanker allemaal heb doorstaan, is dit een peulenschil. Het komt allemaal goed."

Inge (36) is klaar met de behandeling voor borstkanker, maar de lichamelijke en emotionele gevolgen zijn groot.

"Borstkanker. Na de diagnose kreeg ik het mijn mond gewoon niet uit. Dat woord is zo beladen. Het staat voor ellende, voor de angst om dood te gaan, voor jezelf helemaal kwijtraken. Dat is misschien wel het ergste. Na de bestraling en chemo had ik geen controle meer over wat er in mijn lichaam gebeurde. Ik was te moe om te wandelen, had zenuwpijn en huidproblemen. Alles wat ik at, smaakte naar karton. Ik voelde me in de steek gelaten door mijn lijf. Ik vertrouwde het ook niet meer. Door ziek te worden heeft het me zó besodemieterd. Als je zo’n slecht beeld krijgt van je lichaam, wordt sex bijna iets onmogelijks. Sex is een confrontatie met mijn lichaam dat is veranderd en misschien wel nooit meer hetzelfde wordt."

Ongelukje

“Ik was 35, voelde me top en opeens was daar die borstkanker. Ik had het zelf niet eens gevoeld. Het was de huisarts die het tijdens een onderzoek na een ongelukje met klussen ontdekte. Ik ging zonder enige angst voor nader onderzoek naar het ziekenhuis. Niks aan de hand, dacht ik. Er was niet eens iemand bij me toen ik het bericht kreeg dat het kwaadaardig leek. Toen ik een dag later de bevestiging kreeg dat ik borstkanker had, was ik opnieuw alleen. Ook de chemo’s heb ik in mijn eentje gedaan. Ik voelde me kwetsbaar en wilde het de mensen van wie ik hou niet aandoen om mij zo te zien. Het zou hen pijn doen en dat wilde ik niet, om dezelfde reden. Hun bezorgde blikken als de zakken gif mijn lijf in gingen, ik kon er niet mee omgaan."

Intiem

"De chemo sloeg zo goed aan, dat de tumor slonk en niet meer actief was. Daardoor kon het resterende kankerweefsel worden weggezogen en hoefde ik niet geopereerd te worden. Van buiten zag ik er hetzelfde uit, van binnen was ik iemand anders. Voordat ik ziek was, genoot ik van het leven, ook van sex. Ik was aan het daten met een man die bij me bleef toen ik ziek werd. Tijdens de bestraling zijn we nog intiem geweest. Dat was heel fijn. Ik was er nog, mijn lichaam functioneerde nog. Het was fijn om me begeerd te voelen, niet afgewezen vanwege mijn borstkanker. Maar door de chemo veranderde mijn hele seksuele gevoel. Van iets prettigs werd het heel beladen. Als hij de plek van de tumor aanraakte, verstijfde ik. Mijn libido daalde, alles was droog en vrijen deed pijn. Om de aandacht van mezelf af te leiden, was ik in bed vooral met mijn partner bezig. Daar is sex natuurlijk niet voor bedoeld. Het gaat om het genot van beide partijen. Nou, dat was bij mij ver te zoeken."

Schaamte

"Onze prille relatie ging uit, wat overigens niet met mijn kanker te maken had. Nu ik alleen ben, voel ik me seksueel onzeker en ontloop ik mannen. Ik heb er moeite mee om me bloot te geven, letterlijk en figuurlijk. Daar schaam ik me voor, wat natuurlijk ook niet helpt. Maak het niet zo groot, het is maar sex, denk ik weleens. Je bent er nog. Maar sex is, wás een belangrijk onderdeel van mijn leven. Het gaat niet alleen om mezelf fysiek blootgeven, ook mentaal. Ik durf dat niet meer, omdat ik bang ben voor het moment dat we ook fysiek intiem zullen zijn. Daardoor maak ik me zorgen of ik nog wel een relatie kan krijgen."

Taboe

"Ik weet niet of de seksuele gevolgen van borstkanker overgaan. In het ziekenhuis is het één keer ter sprake gekomen, maar toen stond ik nog aan het begin van de behandelingen en was ik er niet mee bezig. Dat is jammer. Sex is de normaalste zaak van de wereld, waarom praten artsen er dan niet over? Ik zit nu in mijn revalidatie en denk dat ik wel hulp ga zoeken als ik weer op de been ben. Bij een mammacareverpleegkundige misschien, die me wat tips kan geven hoe ik een fijn seksleven kan hebben. Ik zou het echt ontzettend fijn vinden als dat me weer lukt."

Na het interview werden bij Inge uitzaaiingen ontdekt. Inmiddels is een nieuwe behandeling gestart. Dit is de reden dat ze niet op de foto kon gaan.

BEKIJK OOK: Vrouw met kanker is onherkenbaar als ze wordt opgemaakt door haar dochter.

Iedere dag (gratis!) de best gelezen berichten van Libelle in je mailbox? Meld je aan voor de Daily Update!

Tekst en interviews: Deborah Ligtenberg. Fotografie: Petronellanitta