Lucia Rijker: “Als ik naar de jongeren luister, ga ik huilen”

Als kind was Lucia Rijker extreem verlegen. “Ik had geen idee wat ik moest met al die kinderen, dus op het schoolplein stond ik meestal maar wat toe te kijken. Ook later vond ik het moeilijk om iedereen die niet mijn tegenstander was in de ring langer dan 10 seconden in de ogen te kijken. Tijdens mijn allereerste interview op mijn 16e heb ik alle vragen nors met ‘ja’ en ‘nee’ beantwoord. Ik had geen idee hoe ik met mensen moest omgaan. Rond mijn 20e woonde ik in Los Angeles om daar mijn internationale vechtersimago op te bouwen. Ik hield iedereen op afstand en wist niet eens hoe ik een praatje moest maken op een feestje. In die tijd was ik eenzamer, onzekerder en bozer dan ik wilde toegeven. Natuurlijk vond ik het mooi als mensen naar mijn wedstrijden of sportieve successen vroegen. Dan had ik meteen een gespreksonderwerp én dan hoefde ik mezelf niet bloot te geven. Alleen die wedstrijden en successen waren niet het hele plaatje.”

Wat is dat hele plaatje?

“Ik ben kleurrijk, houd van dansen, ben heel creatief en zou het liefst schrijver worden. Ik heb een hond, Mr. Jones, die ik 3 jaar geleden als bang beestje uit een kennel haalde. Het is echt een schatje. Als ik hem aan het uitlaten ben, zeggen mensen weleens: ‘Hij is niet zo stoer als jij, hé?’ Dan denk ik: je moest eens weten… Maar dat is een kant van mezelf waar ik niet graag aan toegeef.”

Terwijl je ook een stevige persoonlijkheid lijkt, iemand met wie rekening moet worden gehouden.

“Die kant heb ik ook. Er zit een pijn en boosheid in mij, daarom ben ik waarschijnlijk ook gaan vechten. Als ik vanbinnen voel dat iets niet oké is, komt de vechter in mij boven. Dat is geen opgebouwde frustratie, ik kan gewoon niet tegen onrecht.”

Juist in de vechtsportwereld bestaat er veel onrecht, heb je ooit gezegd.

“Zo! Ik weet nog dat Laila Ali, de dochter van Muhammad Ali, in 1999 ging boksen. Voor die eerste wedstrijd kreeg ze 40.000 dollar en ze was ook nog eens in alle nieuwsshows te zien, terwijl ze niets kon. Alles waar ik al jaren voor aan het knokken was, nam zij in 1 klap over. Ik was woest en dat liet ik merken ook. Terwijl het wel is hoe het gaat in de bokswereld: er worden markten aangeboord en er wordt geld verdiend. Dan kan ik wel vinden dat de vrouwensport om kwaliteit gaat en niet om looks of een bekende achternaam, maar dat verandert niets. Ik heb echt moeten leren om het verschil te zien tussen hoe ik wíl dat het leven is en hoe het ook daadwerkelijk ís. Pas toen ik een maagzweer kreeg van die boosheid, wist ik dat er iets aan moest doen.”

En dat was?

“Ik was al een tijd bezig met het boeddhisme en ben me er meer in gaan verdiepen. Ik leerde afstand nemen en mijn geduld bewaren. Ik werd er minder righteous van, het dempte mijn uit de hand gelopen rechtvaardigheidsgevoel. In die tijd liet ik in Los Angeles mijn astrologische lijnen trekken. De vrouw bij wie ik kwam kende mij niet, maar zei: ‘Jij verslaat je tegenstander met je blik.’ Dat klopt. Als bokser stond ik bekend om mijn oogopslag. Die heeft me ver gebracht. Net als mijn gedrevenheid. Al werd dat soms ook een obsessie, een verslavende identiteit waar ik niet uitkwam. Dan stond het bloed in mijn schoenen of kon ik niet eten omdat mijn tong beurs was. Achteraf idioot natuurlijk, maar ik kon gewoon niet stoppen.”

In 2005 gaat het goed mis: 11 dagen voor een langverwachte ‘million dollar fight’ met oud-rivale Christy Martin in Las Vegas scheurt Lucia haar achillespees. Hiermee komt een einde aan haar sportcarrière. Vlak daarna overlijdt haar moeder.

Lucia: “Op dat moment dacht ik: straks knapt er iets in mijn hoofd. Ik wist echt niet of het nog goed zou komen. Alles waar ik voor had gevochten en waar ik zo veel waarde aan hechtte bleek een illusie. Mijn carrière en mijn moeder waren mijn grote liefdes, die ik nu allebei, páng, verloor. Alles om me heen viel stil.”

Was er in die tijd iemand om voor jou te zorgen?

“Ik had destijds een partner die me goed steunde. Voor haar was het heel heftig, ik werd gék van het thuiszitten. Op een dag was ik zo boos dat ik al mijn foto’s verscheurde en mijn awards kapot gooide. Toen ze me wilde tegenhouden zei ik: ‘Niet doen, this is mine.’ Het luchtte op. Van een van mijn awards braken beide handjes af, dat vond ik wel symbolisch. Boos zijn als vrouw mag eigenlijk niet, hè? Maar het kan soms zo opluchten als je onmacht de ruimte geeft, als is het maar om daarna weer verder te kunnen.”

Die verlegen jongvolwassene van toen, die tegelijkertijd graag gezien wilde worden, coacht in het programma Dream school nu jongeren waarin ze zichzelf soms herkent. Lucia helpt ze leren omgaan met boosheid en verdriet. Dat proces begint met de ouders, zij zijn soms net zo beschadigd als het kind in kwestie.

“Door dit programma krijg ik veel privéverzoeken om ‘lastige’ kinderen te coachen. Dan nodig ik eerst de ouders uit. Kinderen zitten in een systeem dat eerst in kaart moet worden gebracht. Iedereen kan een kind hebben dat bij Dream school terechtkomt. Doordat een ouder overlijdt of omdat er iets anders is gebeurd waardoor het kind of de ouders uit balans zijn geraakt.”

Vorig jaar werd na afloop van Dream school door enkele deelnemers kritiek geuit op de aanpak van de programmamakers. Zo zou er geen goede nazorg zijn geboden.

“Dat heeft me erg geraakt en we hebben er als programmamakers van geleerd. Het contact met nazorg wordt nu eerder gelegd en ook in de afleveringen zelf getoond. Daardoor is de overgang van Dream school naar het ‘dagelijks leven’ kleiner. Dat bleek erg belangrijk. Ik vind dat je altijd naar opstandige mensen moet luisteren. Ze vertellen iets wat misschien wel voor de hele groep geldt, maar niemand durft uit te spreken. Dat was nu ook het geval.”

Kon je ook iets met hun op- en aanmerkingen?

“Die kritiek gaf ons als programmamakers nieuwe inzichten. De jongeren in de serie geven zichzelf bloot, daar heb ik veel respect voor. Ik zie ze absoluut niet als slachtoffers, dat is nou net niet de bedoeling van het programma. Wel ben ik de jongeren heel dankbaar, zij leren van mij en ik van hen. Dat is een proces. In een korte periode krijgen ze zo veel spiegels voorgehouden, dat werkt ook na het programma nog lang door. De uitkomst daarvan weten wij ook nooit. Er is altijd een percentage dat terugvalt, en bij sommigen hebben we pas een jaar na de uitzending iets bereikt.”

Wat was een speciaal moment voor jou in dit seizoen?

“Ik gaf een oefening waarvan ik hoopte dat het de jongeren veel zou brengen, maar wat ik van ze vroeg riep vooral veel weerstand op in de groep. In die chaos moest ik focus houden en erop blijven vertrouwen dat ik het wél goed zag en dat ik ze hielp met die oefening. Dat lukte uiteindelijk, maar pittig was het wel. Het hele seizoen was trouwens heftig, achter de schermen werden we als team continu geraakt. Ik heb thuis zo lopen huilen.”

Waarom?

“Als ik met mijn hart naar de jongeren luister voel ik alles, en ga ik huilen.”

Wat helpt jou daarbij?

“Ik bid, chant en mediteer. Jan, een vriend van me, mediteert vaak mee en ik heb contact met mijn spiritual teacher in India, Amma. Zij zijn mijn support group. Er was een avond dat ik alleen thuiskwam en niet goed uit mijn emoties kwam. In gedachten heb ik toen de jongeren in een cirkel om me heen gezet en ze één voor één de waarheid gezegd. Daarna maakte ik een rondje waarbij ik iedereen liefdevol vertelde wat hun kwaliteiten zijn. Het was zo’n bijzondere, energetische ontlading. Daar heb ik niet altijd de tijd voor, het programma is erg intensief en ik moet ook nog slapen.”

Mag ik je vragen of je nu een relatie hebt?

“Ja, en ik ben alleen. Wel heb ik een langeafstandsrelatie, maar dat ligt wat ingewikkeld. Dat komt mede door mijn levensstijl. Ik ben een einzelgänger, reis veel en ben erg betrokken bij mijn werk. Daarnaast ben ik nogal spiritueel ingesteld. Spiritualiteit was altijd al belangrijk voor me en dat wordt steeds sterker. Ik hoef niet meer te winnen, ik wil me verbinden. Verbinding met anderen, met je ziel, is geluk en houdt je sterk in de storm die het leven soms kan zijn. Op dit moment zit ik midden in zo’n storm: de overgang.”

Hoe ervaar jij de overgang?

“Als een ongelooflijk proces, alles verandert! Ik had 12 opvliegers per uur, de zweetparels stonden op mijn huid. Ik werd dikker, was vaak moe en kreeg een schildklierprobleem. Door de stemmingswisselingen had ik steeds het gevoel alsof ik een beetje gek werd. Ik noem dat de ‘funk’ en als ik daar middenin zit, ben ik net een olifant in een porseleinkast. Dat interesseert me dan ook niets, dat is nog het ergste. De overgang is bedoeld om anderen van je vruchtbaarheid weg te duwen, las ik laatst.” Lachend: “Daarom word je er ook zo’n zeikerd van.”

Komende zomer wordt Lucia gehuldigd in de Amerikaanse International Boxing Walk of Fame. Daarmee is ze de eerste Nederlandse en vrouwelijke oud-bokser (“Een bokser blijf je voor altijd, ook als je niet meer in de ring staat.”) ooit die deze spectaculaire eer te beurt valt, maar ze blijft nuchter.

“Alle grote namen uit deze wereld komen die avond in smoking, vooraf worden we in auto’s met onze namen erop door de stad gereden. Dat is bijzonder, maar ook dubbel. Op het moment dat ik erkenning wilde, kreeg ik ’m nauwelijks. Bokskampioen worden en blijven betaal je met je lichaam. Ik heb 23 jaar lang harde klappen gehad en uitgedeeld, dat voel ik nog elke dag. Letterlijk. Die avond krijg ik daar een prijs voor. Maar wat vieren we eigenlijk? Ik heb onvergetelijke ervaringen gehad, maar mis de tijd in de ring niet. Ik zoek het nu liever in het delen van mijn levenslessen.”

Meer Lucia

Lucia Frederica Rijker (Amsterdam, 6 december 1967) is ex-(kick)bokser, actrice, presentatrice, spreker en coach. Haar officiële bijnaam luidt Lady Tyson, onofficieel: ‘The most dangerous woman on earth’ en ‘The Dutch Destroyer’. Als vechter was Lucia vrijwel onaantastbaar: ze won al haar profwedstrijden - de meeste door knock-out en verwierf 4 wereldtitels. Haar laatste gevecht was op 20 mei 2004 (ze won), daarna speelde ze in een aantal films, waaronder Oscarwinnaar Million Dollar Baby (2004) van Clint Eastwood en in Star Trek (2009). Lucia woont met haar hond in Los Angeles “in een heel gewoon appartement in een heel fijne buurt.”

Dreamschool 2020

In het programma Dream school proberen Lucia Rijker en rector Eric van ’t Zelfde samen met een aantal bekende gastdocenten 14 voortijdig schoolverlaters weer aan het leren te krijgen. Deze jongeren zijn door allerlei redenen vastgelopen in het reguliere schoolsysteem. Lukt het Lucia en Eric wél hen ertoe te zetten de regie over hun eigen leven te nemen? Vanaf 3 maart bij de NTR op NPO3 om 20.30 uur.

Tekst: Liesbeth Smit. Beeld: Esmee Franken