Sabine is arts bij het RIVM: “Als alles zonder risico was, is het leven niks aan”

Sabine, kun jij aan een leek uitleggen wat jouw werk bij het RIVM inhoudt?

“We zijn al bezig met corona sinds januari. Toen het opkwam in China, schoten we meteen in staat van paraatheid. Sinds februari ben ik hier non-stop mee bezig. Voor mij best gek, want normaal gesproken zijn er heel veel infectieziekten waar ik me mee bezig houd. Voor nu bestaat mijn gehele werkende leven en eigenlijk ook het leven daarbuiten uit COVID-19.

Ik werk bij de landelijke coördinatie infectieziektebestrijding (LCI). Toen COVID-19 net in het nieuws kwam, hebben we bij het RIVM samen met de GGD’en ons voorbereid op wat zou komen. Een van de belangrijkste overlegstructuren die we in Nederland binnen de infectieziektebestrijding kennen, is het outbreak management team (OMT). Intussen kent iedereen dat, maar wij werken al jaren zo. Het OMT wordt georganiseerd op initiatief van de LCI. Dat doe ik samen met mijn collega’s. We hebben experts uitgenodigd om aan dit onderwerp deel te nemen, bereiden alles inhoudelijk voor en hebben daarbij overleg met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport - al zijn we natuurlijk onafhankelijk. We zijn 24 uur per dag beschikbaar voor de GGD en zorgprofessionals die zich bezighouden met infectieziektebestrijding. We maken ook de richtlijnen over hoe dat in zijn werk zou moeten gaan.”

"Soms zeg ik: jongens, heel gezellig, maar ik heb echt geen zin het over corona te hebben"

Jouw leven is dus 24/7 corona?

“Je merkt nu wel dat veel mensen het normale leven weer opstarten, maar hiervoor konden mensen het alleen maar daar over hebben. Er was verder niks. Het heeft ons maanden in een greep gehouden. Dat is wel heel zwaar, want ik werk lange dagen. Je probeert je daar volledig voor in te zetten en tegelijkertijd willen mensen uit je privé-omgeving horen hoe het gaat en waar het heen gaat. Op een gegeven was ik daar wel een beetje klaar mee. Dan heb ik niet zoveel zin om in mijn vrije tijd ook nog mensen uitleg te geven. Maar ik snap het wel.”

Lukt het jou dan om je grenzen aan te geven?

“Ik was daar vroeger heel slecht in, maar ik ben een van de vele dertigers die ooit overspannen is geweest. Nu is het voor mij heel helder. Soms zeg ik: jongens, heel gezellig zo’n ZOOM feestje, maar ik heb echt geen zin het over corona te hebben. Vrienden en familie hebben daar ook veel respect voor. Ondertussen is het ook wel weer een stuk minder.”

Het houdt mensen minder bezig dan een paar maanden geleden.

“Ja, maar voor mij is dit mijn werk. In infectieziektebestrijding ben je hier altijd mee bezig. Misschien vergeten anderen het een beetje, maar wij blijven monitoren: hoe verspreidt het zich, komt die 2e golf waar iedereen het over heeft? Dat blijft natuurlijk spannend. Ik hink een beetje op 2 gedachten. In het normale leven krijgen we eindelijk weer een beetje lucht, maar het blijft heel spannend hoe het nu verder gaat. Je weet het gewoon niet.”

"Achteraf is het altijd makkelijk om te zeggen: 'Hadden we maar"

Hoe ga jij om met die onzekerheid?

“Ik werk nu al een aantal jaar in infectieziektebestrijding en heb hiervoor bij een GGD gewerkt. Infectieziektebestrijding draait ook om omgaan met onzekerheid, omgaan met menselijk gedrag. Onder andere op basis daarvan moeten we beslissingen nemen. Dat doen we met alle goede intenties. Dat hoort erbij.

Achteraf is het altijd makkelijk om te zeggen ‘hadden we maar’, maar wij moeten altijd de beste beslissingen nemen in onzekerheid. Dat is ook moeilijk. Mijn collega’s en ik hebben geleerd daarmee om te gaan. Maar het houdt je soms ook wel bezig. Ik hoop dat we het allemaal goed hebben ingeschat. Nu lijkt het erop dat het goed is gegaan, maar pas achteraf, als we dit virus jaren kennen, zien we wat de consequenties zijn.”

Tegelijkertijd zijn er veel virologen en amateur-virologen die over jullie schouder meekijken. Hoe ervaar je dat?

“Ik moet zeggen dat ik het soms wel moeilijk vind om daar mee om te gaan. Binnen de LCI werken we veel samen met communicatieadviseurs en persvoorlichters om de juiste informatie op de website, social media en in persberichten zo snel mogelijk naar buiten te brengen. In de praktijk word je vaak geleefd door de media, omdat iemand in het buitenland of een opinieleider wat roept. Dit is zo’n unieke situatie, dit kennen wij ook niet.

Wij proberen zo goed mogelijk ons werk te doen met de kennis van nu. Het is altijd makkelijk om kritiek te leveren, maar er moeten gewoon beslissingen genomen worden. Wij maken inhoudelijke adviezen. Natuurlijk mag iedereen daar wat van vinden, maar ik baal er af en toe wel van. 17 miljoen mensen kunnen meekijken vanaf de zijlijn, maar echt een beslissing maken is niet zo eenvoudig. We zien natuurlijk ook wel in de wereld dat iedereen zoekende is. Dat sterkt ons wel, maar het blijft super lastig. Het frustreert me vaak, maar daar heb je ook niet zoveel aan.

"Wij zijn ook mensen met familie die echt vanuit de overtuiging het beste te willen voor de maatschappij de juiste beslissingen willen nemen"

Ik zit ook op Instagram en krijg weleens de vraag wat als het met mijn vader of mijn opa was geweest naar mijn hoofd geslingerd. Maar ik ben ook een mens, ik denk daar over na. Soms wordt over het RIVM gezegd dat we een soort trekpop zijn, of komen mensen met complottheorieën aan. Wij zijn ook mensen met familie, vanuit die overtuiging willen we het beste voor de maatschappij, de juiste beslissingen nemen en de goede informatie delen. Daar ben ik van overtuigd. Met dat in mijn achterhoofd, kan ik het wel loslaten.

Laat ik ook voorop stellen dat het goed is om een kritische noot te horen als die inhoudelijk goed in elkaar zit. Dat is wat anders dan al die gekke complottheorieën. Natuurlijk zijn er verschillende meningen en hebben wij de waarheid ook niet in pacht. Daar kan ik goed mee omgaan en daar hebben we het ook vaak over met elkaar."

En dat loslaten… hoe doe je dat?

“Mijn strategie, en dat is geen geheim, is dat ik een beetje ben gestopt met media volgen. Dat doet niet iedereen want het heeft direct invloed op ons werk, maar voor mijn eigen psychische gesteldheid ben ik ermee gestopt. Je wordt gewoon overspoeld. Als er echt wat is, hoor ik het via de persvoorlichters. Prima. Ik kan ’s avonds als ik thuiskom niet ontspannen als ik ook nog Nieuwsuur moet kijken.”

Toen het kwam, wisten we: jongens, this is it

Vind je jouw werk nog leuk?

“Die vraag krijg ik vaak gesteld. Het gaat bij mij echt met ups en downs. Het is natuurlijk een ‘once in a lifetime’-ervaring. Het is een superinteressante, supertoffe mogelijkheid om de geboorte van een virus mee te maken en te kijken hoe dat verloopt. Ik weet niet of we dit ooit nog gaan meemaken. Dat ik daar dan middenin zit en mag meehelpen aan de bestrijding ervan, geeft wel een kick. Dat vind ik supertof, dit is waarom ik het vak heb geleerd. Toen het kwam, wisten we: jongens, this is it. Dat drijft me om door te gaan. Ook ’s avonds en in het weekend. Als ik nieuwe artikelen lees, maak ik snel reviews om daar weer beleid op te maken. Daar krijg ik een kick van, anders had ik het niet volgehouden. Om dat samen met collega’s te doen, is gewoon leuk. Maar af en toe is het too much. Ik ben ook maar een mens. Daarom heb ik nu ook even vakantie.”

In hoeverre heb jij invloed op de maatregelen die er nu zijn?

“Wat we in beleid nu vooral doen is dingen voorbereiden voor het OMT, zodat zij met alle voors en tegens van bepaalde maatregelen advies kunnen geven. Dat komt natuurlijk niet van één persoon. Ik bereid veel voor, maar kan niet zeggen dat iets van mij komt. Zo werkt het gewoon niet. Die maatregelen zijn natuurlijk ook politieke beslissingen. Wij bereiden dingen voor vanuit de volksgezondheid, uiteindelijk doet de politiek daar een bestuurlijk sausje over. Dat is niet altijd het advies van het OMT of iets wat uit onze koker komt. Daarom is het moeilijk te zeggen hoeveel invloed je nou daadwerkelijk hebt. Het is een team effort en ik blijf daar bescheiden onder. Ik zit dicht op het vuur, laten we het daar op houden.”

"Wij weten dat we heel veel levens hebben gered"

Inmiddels is de horeca weer open. Hoe keek jij die tegen stap aan?

“Eigenlijk is elke stap van versoepeling een spannend moment geweest voor ons. De horeca natuurlijk vooral omdat daar nog meer mensen bij elkaar komen. We hebben ook creatief meegedacht en kaders gemaakt voor alle sectoren. Natuurlijk is het spannend, je hoopt dat iedereen in Nederland zich eraan houdt. Aan de andere kant zie je ook dat het tot nu toe goed is gegaan. Nou ja, dan gaan we het proberen.”

Maar denk je dan nooit: straks is alles voor niks geweest?

“Het is sowieso niet voor niks geweest, laten we dat voorop stellen. We weten gewoon dat we heel veel zieke mensen en levens hebben gered als je het vergelijkt met Italië. We weten dat we stapje voor stapje open moeten. Dat zijn moeilijke beslissingen, maar je kunt de wereld gewoon niet op slot zetten. In infectieziektebestrijding moet het risico proportioneel zijn, mensen moeten gewoon kunnen leven. Wat dan als eerste weer opengaat en wat niet is voer voor discussie, maar je kan niet eeuwig in lockdown. We gaan de goede kant op en we hopen dat het goed blijft gaan.”

En die tweede golf, maak je je daar zorgen om?

“We weten dat die kan komen. We doen er natuurlijk alles aan om te zorgen dat dat niet gebeurt. Maar zorgen… ik maak me geen zorgen, want we zijn hier altijd mee bezig omdat dit nou eenmaal ons werk is. We weten dat die onzekerheid erbij hoort en daar werken we keihard aan. Ik lig er niet wakker van omdat ik weet dat we alles doen om dat te voorkomen. Wij kunnen wel van alles zeggen en doen, maar uiteindelijk ligt het bij de mensen. Alles valt of staat met gedrag. Dat is natuurlijk altijd spannend, maar ik heb wel het idee dat Nederland het serieus neemt. Waarom zou ik daar aan twijfelen?”

"We denken ook na over de mentale gezondheid van mensen"

En wat dacht je toen je weken geleden die volle parken zag?

“Daar heb ik natuurlijk veel mensen over gehoord en met mijn partner ook veel discussie over gehad. Je wil natuurlijk dat iedereen zich houdt aan de maatregelen. Ik zag wel dat men in hele kleine groepjes zoveel mogelijk afstand probeerde te houden. En ook dat dat niet altijd 1,5 meter was. (Lachend) ik had überhaupt niet zoveel tijd om in het park te zijn, maar ik heb geen grote groepen gezien. Misschien ging het niet altijd zoals het moest. Aan de andere kant is het voor je gezondheid niet goed om altijd thuis te blijven als je drie hoog achter woont. Je mag af en toe een rondje lopen. We moeten het ook niet een lockdown noemen, die hadden we niet omdat het gewoon niet goed is voor mensen om continu binnen te zitten. Ik denk dat wij als Nederland dat heel reëel hebben gedaan. We denken nog steeds na over de algemene gezondheid van mensen. Niet alleen COVID-19, maar ook de mentale gezondheid. Dat is belangrijk. Ik zie wel dat iedereen z’n best doet. We zijn niet perfect, maar die illusie moet je ook niet hebben.

Ik snap dat dingen beter hadden gekund, dat weet ik niet, maar dat gaan we horen. Maar tot nu toe doen we het supergoed. Ik heb ook vrienden die in het ziekenhuis op de IC werken en het is natuurlijk heel heftig. Er zijn heel veel mensen doodgegaan. Vergeet niet: het is wel een pandemie. Daar moeten we niet naïef over zijn. Maar laat ik het zo zeggen, zonder af te doen aan het feit dat veel mensen familieleden zijn verloren: het had veel erger kunnen zijn.”

Hoe is het eigenlijk voor je partner om met iemand te zijn die zoveel werkt?

“Het is niet altijd leuk. We kunnen elkaar af en toe wel heel erg missen. Ze staat wel helemaal achter me en is eigenlijk heel lief. Iedere dag heeft ze gekookt als ik thuiskom. Ze let op me, of ik wel goed eet, dat ik nu echt naar bed moet gaan. Alleen maar liefde eigenlijk. Ze zegt ook wel eens: ja, jullie met jullie beleid, maar ik zit hier de hele dag thuis. Ze houdt me met beide benen op de grond. Ik zit natuurlijk in een crisismodus en zag eigenlijk alleen maar haar. Dan is zij nog wel een linkje met de maatschappij als zij zegt: besef je wel hoelang we al thuiswerken? Dat is heel waardevol.

"Ze zegt ook wel eens: ja, jullie met jullie beleid, maar ik zit hier de hele dag thuis"

Wat voor mij het best werkt is wat mijn oma altijd zei: rust, reinheid en regelmaat. En voor de rest: sporten. Crossfit is voor mij een enorme uitlaatklep. Dat doe ik ongeveer 4 keer in de week. Het is elke dag anders, nooit saai en je gaat altijd kapot. Dat heeft mij door de quarantaine gesleept. Eerst iedere dag via YouTube of Zoom, nu ook weer buiten.”

Heb je wel eens het idee dat mensen strenger op de maatregelen letten als jij in de buurt bent?

“Nee, helemaal niet. Tenminste, de eigenaar van de Crossfit box vraagt weleens naar hoe je dingen het best kunt schoonmaken, maar dat vind ik wel geinig. Ik ben ook wel vrij relaxt daarin hoor. Ik loopt niet rond als een politieagent met een meetlint.”

Heb je al een terrasje gepakt?

“Op 1 juni zat ik om 12.30 uur op het terras van ons buurtcafé. Daar is alles heel goed geregeld.”

"Zeker wat betreft infectieziektebestrijding snappen mensen niet altijd dat 0% risico niet bestaat"

Dat is ergens ook wel geruststellend, dat zelfs een arts van het RIVM meteen het terras op gaat.

“Als we dachten dat het niet had gekund, was het OMT ook met een duidelijk advies daarover gekomen. Ik kan me voorstellen dat mensen onzeker zijn, maar uiteindelijk gaat het leven door. Zeker wat betreft infectieziektebestrijding snappen mensen niet altijd dat 0% risico niet bestaat. Dat is er gewoon niet. Je kan onder een tram lopen, je kan morgen een hartaanval krijgen, je kan kanker krijgen, je kan ook COVID-19 krijgen. Er is nooit 0 risico, maar we moeten ook door met ons leven. Dat is denk ik ook wat ik nu mis in de media. Alles moet geminimaliseerd, alles moet zo veilig mogelijk, niks mag. Als alles zonder risico was, is het leven niks aan.”

De mooiste berichten van Libelle in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.

Beeld: privébezit Sabine.