Zó herken je zwangerschapsdiscriminatie (en dit doe je ertegen)
De cijfers zijn niet mild: maar liefst 43% van de zwangere werknemers krijgt te maken met zwangerschapsdiscriminatie. Wat blijkt? Twee derde herkent dit niet als zodanig. Wij vroegen een expert hoe je zwangerschapsdiscriminatie herkent én wat je ertegen doet.
Wat een van de mooiste periodes van je leven zou moeten zijn, kan zomaar veranderen in een stressvolle tijd als je werkgever niet zo gelukkig blijkt met je zwangerschap. Onderzoek van het College voor de Rechten van de Mens toont aan dat 43% van de vrouwen die actief zijn op de arbeidsmarkt en de afgelopen vier jaar een kind kreeg, zwangerschapsdiscriminatie meemaakte. WOMEN Inc. lanceerde daarop een campagne om zwangerschapsdiscriminatie tegen te gaan.
Hoe herken je zwangerschapsdiscriminatie?
“Van zwangerschapsdiscriminatie op de werkvloer is sprake als je wordt benadeeld omdat je zwanger bent of zwanger wil worden”, zegt Felicia van Andel, expert op het gebied van werk bij WOMEN Inc. In sommige gevallen is dat vrij duidelijk, bijvoorbeeld als je tijdens een sollicitatie wordt afgewezen omdat je zwanger bent, of je nieuwe baan ineens niet meer doorgaat als je werkgever hiervan hoogte krijgt.
Ook is er sprake van zwangerschapsdiscriminatie als je geen salarisverhoging, contractverlenging of promotie krijgt omdat je in verwachting bent, of als je ineens geen interne opleiding meer mag volgen. “Het is belangrijk om van al deze voorbeelden op de hoogte te zijn, zodat je ze ook als zodanig gaat herkennen”, vertelt Felicia.
Wat doe je eraan?
Ben je in zo’n situatie beland? Dan kan het spannend zijn om actie te ondernemen, zeker als er geen sprake is van een veilige werksfeer. “In het beste geval bespreek je dit met je leidinggevende of een vertrouwenspersoon”, aldus Felicia. “Jullie praten dan over wat er is gebeurd en zoeken naar een oplossing.”
Kun je het niet binnen de organisatie oplossen? Dan raadt Felicia aan om een melding te doen bij het College voor de Rechten van de Mens. “Dat kan óók anoniem. Online of telefonisch kun je je verhaal kwijt en advies vragen.” Ze voegt toe dat dit ook kan bij de verschillende antidiscriminatiebureaus per regio.
Mocht je dit willen, dan kun je de situatie met het College voor de Rechten van de Mens een stap verder brengen. “Je kunt vragen of ze een oordeel willen vellen. Dan komt er een zitting en gaan ze met beide partijen in gesprek. Dat is natuurlijk wel spannend, want je zwangerschap is sowieso een heel kwetsbare periode. Veel vrouwen hebben zoveel aan hun hoofd dat ze zo’n zitting niet ook nog eens op hun schouders willen dragen.”
Plichten van de werkgever
Voor zwangere werknemers en werkgevers is het belangrijk om op de hoogte te zijn van hun rechten en plichten. Werkgevers mógen bij een sollicitatie bijvoorbeeld niet eens vragen of je een kinderwens hebt of zwanger bent. “Dat gebeurt nog wel heel vaak”, vertelt Felicia. “Soms zit het verpakt in indirecte vragen naar je privésituatie, zodat ze er toch het een en ander kunnen uithalen. Goed om te weten: daar hoef je dus geen antwoord op te geven.”
Verder zijn werkgevers verplicht om alle nodige voorzieningen te faciliteren die het mogelijk maken om de zwangerschap te combineren met het werk. Denk hierbij aan extra rustpauzes, als dat nodig is, een goede rustruimte - en later een goede kolfruimte - en geen overwerk tijdens de zwangerschap. Alle rechten en plichten voor zwangere werknemers vind je hier.
Moet je een zwangerschap melden op je werk?
Of je verplicht bent om je werkgever te vertellen dat je in verwachting bent? “Ja, maar pas drie weken voordat je verlof ingaat”, vertelt Felicia. “Dat is vrij laat. In de praktijk kan het juist fijn zijn om het eerder te vertellen, zodat je de tijd hebt om te bespreken hoe je alles na je zwangerschapsverlof wil aanpakken en waaraan je behoefte hebt.” De extra rustpauzes en -ruimtes kunnen dan eerder worden gefaciliteerd.
“Het is dus vaak handig om het eerder te vertellen, maar weet dat er geen extra druk op zit en dat het niet snel moet”, vat Felicia samen.
Structurele oplossing
Het probleem ligt volgens haar bij de vooroordelen en stereotiepe beelden die veel mensen (onbewust) hebben over moederschap en werken. Hoe we dit aanpakken? De cijfers, voorbeelden en tools van WOMEN Inc. helpen bij de bewustwording, want daar ligt volgens Felicia de eerste stap.
“Weten dat zwangerschapsdiscriminatie bestaat, hoe het eruit ziet en wat wel en niet mag, is de eerste stap in het doorbreken ervan.” Stereotypes doorbreken is lastig, benadrukt ze, want iederéén heeft - onbewuste - vooroordelen. “Bewustzijn is daarin de eerste stap. Als je eenmaal weet dat je een bepaald beeld hebt van een werkende moeder, kun je dit vervolgens veranderen.”
Pas het systeem aan
Daarin benadrukt ze het belang van fixing the system. Probeer het dus niet bij zwangere vrouwen op te lossen, want daar vált niets op te lossen. Het gaat juist om het creëren van systeemverandering.
Het gelijktrekken en volledig betalen van partnerverlof - zoals voor vaders - aan zwangerschapsverlof is volgens Felicia daarin een belangrijke eerste stap. “Daardoor creëer je een situatie waarin beide ouders leren zorgen en waarin het steeds normaler wordt dat zowel vaders als moeders dit doen. Dit kan al bijdragen aan het doorbreken van het beeld dat zwangerschapsdiscriminatie in stand houdt.”
In een onveilige situatie op de werkvloer komt helaas nog maar al te vaak voor, bijvoorbeeld in de vorm van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. In onderstaande video vertellen bekende vrouwen over hun ervaringen hiermee in de mediawereld.
