Hanneke: “Iemand ‘enorm’ noemen maakt een mens niet minder dik”

Hanneke Mijnster heeft een mening over de woke veranderingen in de boeken van Roald Dahl.

Dik. Dik dik dik dik dik dik dik dik. Ik ben dik. Bettina is dik. Dat weet mijn collega zelf ook wel en dat boeit haar niet, maar als ik het zeg, klinkt het toch onaardig. En als Libelle’s hoofdredacteur Hilmar het zegt al helemaal, want zij is dun. Dikheid mag je alleen over jezelf afroepen, want dan ben je sterk en dapper en een mooi mens. Het zijn regels die nergens staan, maar die iedereen kent. Hou je je daar niet aan, dan ben je af.

Dat er een scheefgroei is ontstaan in wat spannend is en schuurt, bleek vorige week nog toen bekend werd dat Pim Lammers zich had teruggetrokken als schrijver van het kinderboekengedicht. Hij werd namelijk bedreigd door slechtlezers, die beschrijven verwarren met verheerlijken.

En nu is het opnieuw geen dikke mik tussen de kunst en de kitsch. De Engelse uitgever van Roald Dahl heeft een club sensitivity readers - je kunt ook echt álles worden tegenwoordig - opgetrommeld om zijn werk door te kammen op pijnpunten. Moet je net bij Roald zijn. Niemand kon zo smakelijk een uitstraling omschrijven als hij. De baard van Meneer Griezel is borstelig en hangt vol met groen uitgeslagen stukjes kaas en de slijmerige staart van een sardientje. Je hebt meteen beeld, toch? Zijn vrouw komt er al niet beter vanaf. Heb je ooit een vrouw gezien met een lelijker gezicht? En ze was niet lelijk geboren, schrijft Roald, nee, ze was lelijk geworden. Door haar lelijke gedachten. Iemand die mooie gedachten heeft, kan nooit lelijk zijn. Al heb je een knobbelneus, een scheve mond, een onderkin en konijnentanden, als je mooie gedachten hebt, schijnen ze uit je gezicht als zonnestralen en zie je er altijd even mooi uit. In zijn boeken lees je nu ‘enorm’ waar Roald ‘dik’ bedoelt. Dat maakt een mens niet minder dik. Misschien is enorm zelfs nog wel erger, want dan benadruk je juist dat iets of iemand van de norm afwijkt. Dat er dus een norm is.

Er is nog meer te doen over dik. Afgelopen week zag ik The whale, een film over de laatste levensdagen van een man van bijna 300 kilo. Was óók gemorrel over van tevoren, want acteur Brendan Fraser droeg een fatsuit en je zag het pizzavet van zijn kin druipen en dat zou ook stigmatiserend zijn. Heb jij wel eens heel snel achter elkaar drie pizzapunten naar binnen gewerkt? Of een handvol chicken wings? Dan zít het vet ook op je kin. Het is geen stigma, het is een observatie. Een detail. En juist die details zijn de kunst.

Hoe hoofdpersoon Charlie steeds vraagt ‘walg je van me?’ en om de haverklap ‘sorry’ zegt, daar zit de schoonheid van het verhaal. Zijn worsteling met ruimte innemen (letterlijk) en met alle oordelen die hij hoort en vooral zelf voelt. ‘Wie zou mij nou om zich heen willen hebben?’ vraagt hij zich af wanneer zijn dochter hem vraagt waarom hij haar niet opzocht. Hij meent het ook nog. Hij schaamt zich tot in het diepste van zijn wezen dat hij het zover heeft laten komen.

Je zou het als lief, of woke, kunnen zien dat een uitgeverij daar rekening mee wil houden, met de tere harten van dikke mensen, en lelijke en kleine, maar het is niet meer dan ordinair woke-washing. Ik voel me niet minder dik als je mij enorm noemt, of groot, of plussize. Andere bewoordingen veranderen niks aan mijn uiterlijke kenmerken. Het doel van kunst is om woorden te geven aan waarnemingen, om een stem te geven aan gedachten en gevoelens. Wil je gespaard worden, dan moet je je ogen sluiten of je hoofd daar stoppen waar de zon nooit schijnt. Of beter gewoons eens eerlijk naar jezelf zijn. Wat je denkt, vind je namelijk zelf en om dat op te lossen heb je echt geen sensitivity reader nodig. Iemand met mooie gedachten kan immers nooit lelijk zijn.