Tessa: “Ze is bang dat haar rijstoogst verloren gaat door de regen”

Tessa helpt haar vriendin Patricia met het oogsten van de rijstvelden.

Met het hele gezin lopen we in hoog tempo achter Patricia en haar kleinzoon aan, over een smal zandpad het dorp uit. Het jongetje is een jaar of vijf, draagt badslippers en kijkt steeds nieuwsgierig achterom. Het pad wordt steeds smaller, we lopen in het regenwoud onder woudreuzen van wel dertig meter hoog. Patricia en haar familie wonen in het dorp Dan, in het Boven-Surinamegebied. Dat ligt op zo’n vijf uur reizen van Paramaribo over een kronkelende rivier met stroomversnellingen.

Patricia maakt deel uit van de Saamaka-marrongemeenschap, nazaten van in de zeventiende en achttiende eeuw gevluchte plantageslaven, die midden in het oerwoud dorpen hebben gesticht – op veilige afstand van slavenhalers. Daar hebben de Saamaka hun uit Afrika afkomstige cultuur weten te behouden. Patricia draagt een kleurige heupdoek die mooi afsteekt tegen haar zwarte huid en ze kan prachtig zingen in haar eigen taal, met een diep vibrerend keelgeluid. We kennen Patricia en de andere dorpsbewoners omdat we geregeld toeristen laten kennismaken met hun cultuur. Op deze manier kunnen de dorpelingen wat geld verdienen, want werkgelegenheid is er verder niet. Met Patricia, een alleenstaande vrouw, zijn we inmiddels bevriend geraakt en we komen nu om haar te helpen.

De gevolgen van klimaatverandering zijn ook hier merkbaar. Patricia heeft een lapje grond waarop ze gewassen verbouwt, een kostgrondje. Hoewel het hoog ligt, is ze bang dat haar rijstoogst verloren gaat door de voortdurende regen. Om het stuk grond open te kappen, heeft ze een arbeider moeten inhuren en geld voor meer hulp is er niet.

Even later staan we tot aan ons middel tussen de rijsthalmen en snijden we met een mesje zo veel mogelijk halmen af. In een hoekje van haar kostgrond verbouwt Patricia ook zwarte rijst, ooit meegenomen uit Afrika door tot slaaf gemaakte vrouwen. Zij vlochten de rijstzaden in hun haar, wat nu alleen nog wordt gedaan bij culturele rituelen. Patricia zingt en lacht de hele tijd. Haar kleinzoon helpt driftig mee en legt de bosjes rijsthalmen in een grote schaal.

Tijdens het plukken denk ik aan de coronapandemie, ook een noodsituatie. In de supermarkt zocht ik naarstig in vrijwel lege schappen een voorraad bijeen, iedereen was toen aan het hamsteren. Vrouwen met hun zorgen zijn eigenlijk overal gelijk, denk ik.