Een blik op 10 jaar koning Willem-Alexander en koningin Máxima: “Het was geen moment saai”

Ze vullen elkaar prachtig aan, maken het koningschap menselijker en laten zien dat het echt kan: binnen de beperkingen van de kroon je eigen koers uitstippelen. Een blik op tien jaar Willem-Alexander en Máxima op de troon.

“We beginnen pas net.” Dat zegt Willem-Alexander tijdens het interview voor zijn vijftigste verjaardag in 2017. Hij is dan vier jaar koning. Inmiddels zijn dat er tien en zijn hij en Máxima uitgegroeid tot een nóg sterker team met hart voor dezelfde zaak: het koningschap. Met alle beperkingen en mooie kanten die daarbij komen kijken. De vele hoogte- en diepte­punten die op zijn pad zullen komen, kan hij na vier jaar nog niet overzien. Nog steeds niet trouwens. “Het is iedere keer aanpassen en improviseren”, concludeert hij in maart tijdens een persgesprek na afloop van het ­staatsbezoek aan Slowakije. “Het is geen moment saai ­geweest in de afgelopen tien jaar.”

Een eigen plan

Nu zal geen enkel royal leven ooit echt saai zijn, maar Willem-Alexander en Máxima hebben ook ieder zo hun keuzes gemaakt om ervoor te zorgen dat het niet zover zou komen. Onze toch een tikje saaie monarchie wordt met de komst van een glamoureuze Argentijnse koningin flink afgestoft. De kroonprins die ooit maar weinig enthousiasme toont voor zijn toekomst, ziet het met haar aan zijn zijde wél zitten. Samen trekken ze hun eigen plan. Hij wil meer onder de gewone mensen komen. Zij wil haar ­bestaan als econoom niet opgeven. Ze willen hun drie dochters de kans geven om óók hun eigen toekomst te bepalen, ook al zitten daar voor (kroon)prinsessen natuurlijk de nodige haken en ogen aan. Net als aan het koning en koningin zijn natuurlijk. Dat is namelijk geen duobaan, zoals ze zelf graag beamen. Wel een duo-­bestaan. Zij moet ­ruimte krijgen voor haar passies, hij voor die van hem. En zoals dat vaak gaat in een goed huwelijk groeien ze ook steeds dichter naar elkaar toe. Máxima: “We delen dezelfde passies, zeker ook de passie voor ons werk. Dat doen we met verve en als een team.”

Denken in mogelijkheden

Als grote hoogtepunten van de afgelopen tien jaar noemt Willem-Alexander zelf de viering van 75 jaar bevrijding, de vele mooie staatsbezoeken en de prachtige ­sportprestaties die Nederlandse topatleten leveren, vaak met een ­juichend koningspaar op de tribune. Als Willem-Alexander iets van Máxima heeft geleerd, is het dat je in je beroep ruimte moet maken voor de dingen die je echt drijven. Dat is voor de koning al zijn hele leven de Nederlandse sport. Máxima’s interesses liggen vooral bij de geestelijke gezondheidszorg, deels ingegeven door de mentale problemen en uiteindelijke suïcide van haar zusje Inés in 2018. En dan is er natuurlijk het onderwerp economie, waarvoor ze doorstudeerde en waar haar baan bij de VN om draait. Ze is sinds 2009 speciaal pleitbezorger op het gebied van inclusieve financiering voor ontwikkeling. Een hele tweede baan naast haar bestaan als koningin. Geen enkele andere koningin doet iets wat erop lijkt. Die unieke rol van de koningin kwam deels voort uit het feit dat prins Claus zo ontzettend leed onder zijn gebrek aan een eigen ­invulling van zijn leven. En voor een groot deel doordat Máxima nou eenmaal een sterke vrouw is, opgevoed door een hele rits andere sterke vrouwen die haar voor zichzelf leerden denken. Máxima: “Ik denk niet in beperkingen, ik denk in mogelijkheden. En dat zijn er heel veel. Vrijheid is ook iets mentaals. Wat is bijvoorbeeld een gouden kooi? In New York leefde ik daar ook al in, toen werkte ik keihard en had ik nauwelijks tijd voor mijn vrienden en vriendinnen. Je kiest uiteindelijk de gouden kooi die je wil kiezen.”

Niet verlegen

Die van haar wordt er eentje met in elk geval een open ­deurtje, geopend door een sterk huwelijk met een man op wie ze zichtbaar gek is. Ook dat is weleens anders in de koningshuizen, al is het in de generatie van Willem-Alexander en Máxima bepaald geen uitzondering meer. “Mijn man is mijn anker”, zegt Máxima in het interview ter gelegenheid van haar vijftigste verjaardag met Matthijs van Nieuwkerk. “Hij houdt me scherp, duwt me en prikkelt me om mijn werk te doen, maar hij houdt me tegelijk vast. Die combinatie vind ik fantastisch. Hij is een heel goede vader, heeft heel veel humor. Hij is een enorme steun.”Ze zijn niet terughoudend over die liefde en delen deze met de rest van het land. Hij als rasverbinder, zij als emotioneel open boek. Is Máxima verdrietig, dan mogen we dat zien, ze laat geregeld een traan tijdens aangrijpende ­verhalen van landgenoten. We zien het ook als ze ­gelukkig is. Soms kijkt ze nog als een verliefde puber naar Willem-Alexander. Ze lacht met heel haar lijf. En zowel zij als ­Willem-Alexander zijn openhartig over hun relatie, zeker vergeleken met wat we gewend zijn van koningshuizen. “Het is niet altijd mooi weer”, zei Willem-Alexander in 2017 over hun huwelijk. “Het regent ook weleens.” Het is een kwestie van omgaan met die regen, maken de twee keer op keer weer duidelijk. Neem de situatie rondom de bedreiging van prinses Amalia. Elke ouder zou er slapeloze nachten van hebben, zo ook de Oranjes. Hun positieve levenshouding neemt op zo’n moment tóch de overhand. “We ­moeten hier doorheen, we moeten erbovenop komen”, aldus Willem-Alexander. “Voor de privésituatie blijft het zwaar, maar we zijn sterk als gezin. Met zijn vijven vormen we een sterk team.”

Ineens in plat Haags

Een team waarin iedereen zo zijn eigen rol heeft, want dat is ook hoe Willem-Alexander en Máxima hun ­dochters opvoeden. Ze weten daar zelf immers alles van af. De ­koning is van de sport, van het verbinden. We zien hem heel serieus, maar altijd in voor een gebbetje. Hij kan het ene moment staan te speechen bij een waterconferentie en het andere moment op de bank van tante Annie kruipen voor een bakkie in een woonwagenpark. Hij is de koning die jonge landgenootjes een spontane boks geeft, die naar bijna elk staatsbezoek, hoe ver weg ook, zelf het vliegtuig bestuurt. De man die zich op geen enkele tribune kan inhouden, soms tot ergernis van zijn echtgenote. De man die in een tv-toespraak tijdens de pandemie ineens in plat Haags spreekt van een ‘koffieochend’, die tijdens fotosessies met zijn vier vrouwen gewillig op een knie gaat zitten omdat hij ook wel weet dat de fotografen niet op hem uit zijn. Hij is ook de man die te midden van een populariteitscrisis een baard laat staan waar legio opiniestukken over worden geschreven en waar het hele land het over heeft. Die een bootje van een paar miljoen koopt omdat hij zichzelf dat gunt. Die boven ieder ander oog heeft voor zijn ­dochters, als zij zich tijdens Koningsdag niet zo op hun ­gemak voelen bijvoorbeeld. Als ze moeten poseren voor een heel leger fotografen maakt hij graag een dad joke of twee. Ook dat is verbinden.

Zoveel menselijker

Máxima heeft datzelfde vermogen om mensen op hun gemak te stellen. Wordt ze door een zenuwachtige Tik­Tokker ‘koningin Beatrix’ genoemd, dan lacht ze breed en zegt ze: “Eén later!” Snellen kinderen haar tegemoet, dan worden ze hard geknuffeld. Wordt ze door iets geroerd, dan laat ze haar tranen zien. Moet ze lachen, dan doet ze dat uit volle borst. Ze doet veel met muziek, en zit dan vaak swingend op de eerste rij, hoe stil iedereen om haar heen zich ook houdt. Tijdens een concert uit volle borst meezingen met een nummer van Queen? Natuurlijk. Dat doet ze op het vijftigste verjaardagsfeestje van Willem-Alexander ook, dus waarom in het openbaar niet? Ze maakt zich hard voor mensen die in armoede leven, want ze ziet zo veel economische onrust als ze opgroeit in Argentinië dat ze de wereld altijd al graag beter wil maken voor mensen met minder geld. En als ze onder mensen is die haar niet-Nederlandse achtergrond delen, is ze ook altijd een open boek. “Ik luisterde een jaar lang elke dag alleen maar naar Nederlandse televisie, met mijn woordenboek”, zei ze in 2016 tegen een groepje vluchtelingen die de Nederlandse taal proberen te leren. “Herhalen, herhalen, herhalen, dan komt het wel binnen.” Het maakt Máxima, maar eigenlijk het hele koningshuis, zo veel menselijker dan we gewend waren. In tegenstelling tot Beatrix geven Willem-Alexander en Máxima af en toe interviews, waarin ze ook over elkaar, hun huwelijk en hun dochters praten. Ze kijken niet weg van het verleden, maar hebben het oog ferm op de toekomst. En ze voeden de monarchie van de toekomst ook op met het idee dat er veel kan, ook als je toevallig later koningin of prinses wordt. Máxima: “Amalia zal haar eigen manier vinden om dit in te vullen. Dat is zeker niet makkelijk, het leven van onze kinderen staat in de spotlights. Dat brengt zijn uitdagingen, maar ook enorm veel leuke en mooie dingen. De kans om iets te betekenen voor anderen, om iets te veranderen. Ik ben er zeker van dat Amalia haar passies kan ontwikkelen. Het is een meisje met heel veel talenten, die kan dat aan.”

Een interessant leven

De prinses krijgt het met de paplepel ingegoten, en Máxima en Willem-Alexander geven zelf het goede voorbeeld door altijd hard te werken. “Werken hoort bij wie ik ben”, vertelt de koningin er in 2018 over tegen ­Libelle’s Barbara Schneemann als zij meereist op een VN-reis naar India. “Mijn man heeft mij zo ontmoet, als werkende vrouw. Ik zou het niet anders kunnen.” Dat maakt het thuis wel een stukje drukker dan als zij niet de wereld over reist voor haar bijbaan, dat geven ze ruiterlijk toe. “Het is altijd passen en meten”, aldus Máxima. “Er is altijd tijd tekort.” Er is ook altijd tijd voor elkaar, een van de pijlers van hun huwelijk volgens de koning zelf. “Een goed huwelijk is gebaseerd op humor, gezelligheid, tijd voor elkaar maken en er voor elkaar zijn”, zegt hij in 2017. Hij leidt een interessant leven, zegt hij rondom zijn vijftigste verjaardag. En dat leven heeft hij voor een heel groot deel aan Máxima te danken. “Alles heb ik dankzij haar. Mijn geluk thuis, mijn kinderen. Ze is een maatje, een sparringpartner. Kritisch, maar ook heel erg zorgzaam. Gewoon een ontzettend bijzondere vrouw die ik met heel veel geluk ontmoet heb en het is een nog groter geluk dat zij haar ­leven met mij wil delen.” Nu alweer tien jaar als koning en koningin. Zou het ooit wennen? Waarschijnlijk niet. Saai is het niet geweest, dat zei de koning al. “Het is ­voorbijgevlogen, met veel hoogtepunten én veel dieptepunten.” Met één gemene deler door al die tien jaren heen: wat er ook op hun pad komt, Willem-­Alexander en Máxima kiezen altijd hun eigen weg.