Een tuin vol ranonkels

Op de drempel van lente naar zomer maken ranonkels van de tuin een feestje. Elk jaar zet tuinontwerpster Nitha Annink met dit vrolijke zomerbolgewas haar borders in vuur en vlam. “Het zijn net toverballen.”

De borders van de Lochemse tuinontwerpster Nitha Annink zijn al vroeg in het jaar kleurrijk. In maart openen duizenden bloembollen het tuinseizoen feestelijk met hun uitbundige bloei. En als de laatste tulp is uitgebloeid, heeft bezoektuin Grondig Geniethen nog opvallend veel kleur. Met dank aan honderden ranonkels die hier eind mei ontluiken. De vrolijke pompons slingeren zich dan in roze, oranje, geel, paars en rood door het groen. “De overgang van lente naar zomer is altijd een wat lastige periode in de tuin”, vertelt Annink. “De bloembollen zijn dan klaar, de meeste vaste planten nog onderweg. Overgangsplanten zoals ranonkels overbruggen dat gat. Net als verschillende soorten Allium, waar ik ook dol op ben. Maar waar Alliums vooral ton sur ton lila of wit bloeien, zijn ranonkels lekker uitgesproken qua kleur. Dat maakt ze niet alleen bijzonder, maar ook functioneel voor de tijd van het jaar. Zeker in een vierseizoenentuin als dit, waar ik het liefst altijd iets zie bloeien.”

Bollen in bad

Elk jaar in januari haalt Annink de droge ranonkels uit hun winterslaap. Zo’n vierhonderd droge bolletjes, ook wel klauwtjes genoemd door hun vorm, gaan dan met z’n allen in bad. “Ik heb ooit gelezen dat je ze vier uur onder stromend water moet houden. Dan worden ze wakker. Dat gaat me iets te ver. Ik zet ze in een vergiet in een grote bak water. Af en toe til ik ze dan even op.” Na het waterbad legt de tuinontwerper de bollen één voor één in een zaaibak, gevuld met twee centimeter eigen compost. Ze strooit er vervolgens nog een laagje compost overheen én pakt ze in met huishoudfolie. “Als een soort kinderen dek ik ze toe”, zegt ze lachend. “Ik vind het heerlijk om zo een beetje te frutten met die bolletjes. In mijn hoofd is het dan al lente en zie ik het beeld voor me van de massaal ­bloeiende ranonkels.”

Oranje boven

Na twee weken in de kelder gaan de ranonkels naar buiten of – als het vriest –in de kas. In maart, als het loof zo’n vijf centimeter hoog is, plant Annink ze uit. Niet volgens een vast recept, alle kleuren gewoon door elkaar. “De mengsels van ranonkel ‘Picotee Aviv’ zijn er in allerlei mooie kleurschakeringen. In combinatie met de Aviv, die een eigen kleur heeft, ontstaat altijd een prachtig kleurenpalet.” Toch voert één tint hier de boventoon, de lievelingskleur van Nitha Annink: “Oranje zorgt voor warmte en diepte tussen al het roze, paars en wit. Het geeft nét dat spannende spettertje aan een border. Vandaar dat ik altijd honderd stuks van Aviv in oranje bestel.”

Cadeautje

Bij het uitplanten van de ranonkels let Annink ook niet op kleurencombinaties met andere planten. “Ik vind het veel te leuk om me te laten verrassen. Vorig jaar kwam spontaan rode tuinmelde op naast de roze ranonkels, prachtig! Echt een cadeautje. Voor mij hoeft kleur ook niet perfect in balans te zijn in de tuin. Dan heeft het geen natuurlijk gevoel meer.” Een pluspunt van de ranonkel is voor Annink het subtiele kleurverloop van de bloemblaadjes. Als toverballen kunnen ze in een week tijd verkleuren van wijnrood naar oudroze of van oranje naar zachtgeel. “Ik loop in deze periode dagelijks door de tuin om de planten de grond uit te kijken. En dan zie ik ineens dat de rode bloem een beetje roze is geworden. Of dat de witte bloemblaadjes een roze randje hebben gekregen. Zo is het beeld in de tuin dankzij ranonkels elke paar dagen weer anders.”

Met de klok mee

• Ranonkels zijn prachtige blikvangers in een boeket.
• Behalve gevulde ranonkels zijn er ook halfgevulde en enkelbloemige variëteiten.
• Hoekjes die nog wat kleur kunnen gebruiken krijgen een verzameling ranonkelvaasjes.
• Het rozerode blad van eetbare melde (Atriplex hortensis) combineert goed met ranonkels.

Grondig Genieten

De bezoektuin van Nitha Annink in Lochem is van half april tot half september elke vrijdag geopend tussen 10.00 en 16.00 uur. Er is dan eigen kweek en tuinbrocante te koop. Ook verzorgt Annink ­geregeld leuke tuinevenementen.
grondig-geniethen.nl

Speelse combinatie

In de binnentuin staan ­ranonkels onder meer naast de paarse bollen van Alliums, het frivole bevertjes­gras (Briza media) en aller­lei soorten nagelkruid (Geum). Vooral de hoge ‘Totally Tangerine’ is een goede match, vindt de Lochemse. “Die wordt mooi lang, zo’n vijftig ­centimeter. De bloem is fragieler dan de ranonkel en zorgt voor een speelse combinatie. Dat geldt ook voor de papavers, die weer veel groter zijn. Een mooi contrast met de gevulde ­bloemen van de ranonkel.” Wordt het Annink toch te fel of druk, dan knipt ze gewoon een paar bloemen af voor in de vaas. “Je kunt ontzettend leuke boeketjes maken van ranonkels. Een paar stengels op een klein vaasje is al genoeg. Ik word daar óók heel blij van.”

Van links naar rechts

• Gevulde ranonkels en sieruien (Allium) gaan heel mooi samen.
• Onder de veranda creëert Annink overal ­groene, brocante hoekjes.
• In de groene vaas vormen ranonkels een setje met nagelkruid (Geum).
• Een lentevaasje met onder meer Allium en fluitenkruid.
• Nitha Annink: “Durf gerust ranonkels te plukken, dat stimuleert de nieuwe knoppen.”
• Een enkele ranonkel in een favoriete oranjetint.

Kikkerkruid

De tuinranonkel (Ranuncu­lus asiaticus) valt onder het geslacht Ranunculus, dat wereldwijd 400 soorten telt. Een bekend familielid is de boterbloem en het wilde speenkruid. De ranonkel groeit van nature in Midden-Azië en wordt al in 1596 in de boeken vermeld. De knolletjes zijn – net als tulpenbollen – met ontdekkingsreizigers mee naar Europa gekomen. In Nederland is er zeer succesvol mee gekruist. Zo vermeldt een catalogus van het Haarlemse bedrijf Voorhelm & Schneevoogt in 1769 maar liefst 800 variëteiten. De ranonkel houdt van natte voeten en staat dan ook graag langs de waterkant. Vandaar ook waarschijnlijk dat hij ooit is vernoemd naar een andere waterliefhebber:
de kikker (Rana).

9X beste buren voor ranonkels

1. Lupine (Lupinus perennis)
2. Bulgaarse ui (Nectaroscordum siculum)
3. Ruit (Thalictrum aquilegifolium ‘Black Stockings’)
4. Sierui (Allium ‘Purple Sensation’, ‘Globemaster’ en ‘Giganteum’)
5. Baardiris (Iris germanica)
6. Naald van Cleopatra (Eremurus robustus)
7. Nagelkruid (Geum ‘Totally Tangerine’)
8. Zaaddoos van keizerskroon (Fritillaria imperialis)
9. Het blad van zilverkaars (Actaea simplex ‘Brunette’)

Tips van de kenner

1. Geef ranonkels een zonnige standplaats en laat de aarde niet uitdrogen.
2. Ranonkels hebben moeite met buren die veel ruimte in beslag nemen, zoals adderwortel (Persicaria bistorta), ooievaarsbek (Geranium) en brandkruid (Phlomis russeliana).
3. Knip de uitgebloeide bloemen weg, zodat alle energie naar nieuwe knoppen gaat.
4. Ranonkels kun je ook in potten planten. Vaak bloeien ze dan wel iets korter. Nitha mengt hiervoor biologische potgrond met eigen compost. Dit mengsel houdt vocht goed vast.
5. Mooie ranonkels kun je vinden via: farmergracy.co.uk
6. Na de bloei sterven ranonkels af. Als je de standplek enigszins met rust laat, zouden de bollen na een milde winter zomaar opnieuw kunnen uitlopen.
7. De bloemen en beschadigde bladeren van ranonkel bevatten giftige stoffen. Oppassen met kinderen en huisdieren dus!
8. Nitha verbetert haar tuinaarde elk voorjaar met een laag eigen compost. Eens in de vier jaar voedt ze die met patentkali speciaal voor bloembollen.

Fotografie: Sietske de Vries