Waarom je dik kunt worden als je eet voor de televisie of al scrollend op je smartphone

“Er zijn weinig apparaten die zo kunnen afleiden als een laptop, smartphone, tablet of tv”, vertelt Edgar van Mil, hoogleraar Jeugd, Voeding en Gezondheid en arts aan de Universiteit Maastricht. “Je lichaam vergeet door de digitale afleiding dat het aan het eten is. Terwijl eten een actieve bezigheid is, waarbij sensoren in je mond, maag en darmen signalen afgeven. Wanneer je aandacht wordt opgeslokt, krijg je die signalen niet meer goed door.”

Word je dik door je televisie en je smartphone?

Dit kan volgens van Mil meerdere negatieve gevolgen hebben, waaronder te veel eten. Zo is er een verband tussen eten voor de tv en overgewicht. “Mensen met overgewicht kijken gemiddeld meer televisie dan mensen zonder overgewicht.” Dit kan komen omdat je voor de tv het gevoel van verzadiging niet goed oppikt en dus blijft dooreten. “Daarbij is het slecht voor je verteringsstelsel. Zo kan je maagpijn krijgen en spontaan in slaap vallen omdat je maag extra hard moet werken en veel energie vraagt.”

“Beweren dat je dik wordt alleen maar omdat je met je smartphone aan tafel gaat, vind ik te kort door de bocht”, stelt diëtiste Alessia Couvreur op haar beurt. “Ik scrol zelf ook af en toe tijdens het eten. We zijn allemaal maar mensen en soms heb je wat afleiding nodig”, vertelt ze. “Ga je zeker niet schuldig voelen als je dit leest en je jezelf herkent in het eten met je smartphone als ‘tafelgenoot’. Laten we er vooral geen nieuwe regel van maken dat een smartphone niet aan tafel gebruikt mag worden. Wel is het gewoon zo dat je meer van je eten geniet als je niét afgeleid bent. En dat is wel wat die smartphone of televisie doet: afleiden. Daardoor ben je niet meer altijd bewust bezig met wat er op je bord ligt.”

Wat doet gedachteloos eten met je lichaam?

Toch zijn er volgens de diëtiste wel degelijk goede redenen om die telefoon af en toe aan de kant te leggen tijdens de maaltijd of de televisie uit te laten. “Als er geen afleiding is, kun je bewuster eten. Je hersenen kunnen maar één ding tegelijk, als je scrolt of naar iets spannends kijkt, kan je minder genieten van wat je in je mond stopt. Door bewuster te eten, kun je voelen bij jezelf: heb ik nog honger? Voel ik me verzadigd? Smaakt het mij en geniet ik ervan?”

Volgens Van Mil kan televisiekijken tijdens het eten ook gepaard gaan met stress. “Wanneer je een spannende film of een interessante reel bekijkt, ontstaat er een stressreactie in je lichaam”, legt de arts uit. “Je wordt er dan helemaal in meegezogen. Je lichaam wil meedoen en kan zelfs zo in de fight-or-flight-modus (vecht- of vluchtreactie) gaan en stresshormonen zoals adrenaline en cortisol aanmaken. Je bloeddruk en hartslag gaan omhoog en het lichaam is voorbereid op een gevecht of om op de vlucht te slaan. Alles wat je niet nodig hebt wanneer je van een maaltijd geniet.”

Een ander negatief effect betreft het gewend raken aan eten voor de tv. “Dit gebeurt mogelijk al als je gemiddeld drie keer per week gedurende ongeveer drie maanden tot een halfjaar voor de tv eet en een bepaald programma kijkt of misschien wel een spelletje speelt. Je lichaam raakt eraan gewend om daarbij te eten en geeft de eerstvolgende keer een signaal af. Je leert je lichaam dit dus middels conditionering.”

Zo krijg je automatisch zin om te eten, terwijl je eigenlijk geen echte honger hebt. “Dit heet ‘hoofdhonger’. Het afleren van de gewoonte duurt even lang als de tijd dat het erin is geslopen. Dat maakt het ook zo moeilijk om er weer vanaf te raken en zo overeet je jezelf veel te makkelijk.”

Hoe kan je bewuster eten?

Toch heb je ongetwijfeld ook al gemerkt dat je vaker minder bewust eet als je uit eten gaat en méér eet. Wat raden ze hiervoor dan aan? “Een gesprek aan tafel voeren of samen met jonge kinderen eten, haalt je focus weg van wat er op je bord ligt. En dat mag ook, eten is en blijft een sociaal gebeuren”, stelt Couvreur. Praten of lezen leidt eveneens af, of het nu op een schermpje is of niet. “In theorie ervaar je ook wat stress tijdens een heel druk of emotioneel gesprek aan tafel”, vervolgt van Mil. “In de praktijk zien we dat dit niet per se tijdens een rustige, gezamenlijke lunch of diner gebeurt. Er worden vooral korte en lichte onderwerpen besproken zoals het weer, weekendplannen, interesses en hobby’s: dat veroorzaakt minder stressreacties.”

Wie alleenstaand is, zal niet altijd iemand in de buurt hebben om samen mee te eten en zo die maaltijd niét met zijn smartphone of televisie doorbrengen. “Ik begrijp dat afleiding dan welkom is, maar kies dan niet voor bewegend beeld op je telefoon, maar zet rustige muziek op. Zo word je niet in het scherm gezogen en kun je ontspannen eten”, tipt van Mil.

“Het is misschien een grote stap om een hele maaltijd lang in stilte te zitten en na te denken over hoe vol je nu écht zit, maar het kan al een goed begin zijn om gewoon bij jezelf in te checken of het nog lekker is en of je nog van het eten geniet of niet. Tijdens de eerste happen die je neemt, midden in de maaltijd én erna. Probeer voor jezelf uit te maken of je nog honger hebt en vooral: hoe het zit met je verzadiging. Je mag niet vergeten dat wanneer je eet je ook mentaal verzadigd moet zijn, en dat kan alleen als je bewust ‘geniet’ van wat je aan het eten bent”, besluit Couvreur.

Dit artikel verscheen eerder op HLN.be