Afvallen, stress, medicijnen: alles over de oorzaken van haarverlies en de impact daarvan

Omdat ik vaak postpakketjes voor hem in ontvangst nam, gaf mijn toenmalige buurman, Leco van Zadelhoff, me als dank een keer wat luxe haarproducten. Een daarvan was voor overspannen en uitgeblust haar. Toen ik zei dat hij dat goed had ingeschat, was zijn antwoord: “Maar schat, iedereen kan toch zien wat voor haar jij hebt.” Zo. De geschiedenis van mijn haar in een notendop: het is steil, dun en piekerig. Ik heb ermee leren leven, dat wil zeggen: mijn kapper Murat zorgt dat het mooi blond blijft, ik verzorg het zo goed mogelijk met best dure shampoo en ik steek het op met een kinderspeldje, want voor een volwassen haarklem is het te weinig. Verder negeer ik het.

Dat ik op een bepaalde manier toch aan mijn haar gehecht ben, bleek toen ik het door chemotherapie kwijtraakte. Daar was ik zo verdrietig over. En ook daarna, toen er een best wel vol donker kopje haar tevoorschijn kwam, verlangde ik maar naar een ding: mijn blonde piekjes. Vol ongeduld keek ik elke centimeter haar uit mijn hoofd. Inmiddels heb ik mijn oude vertrouwde bad hair life alweer een tijd terug. Murat val ik tegenwoordig lastig met vragen over mijn misschien wel oprukkende haargrens en of mijn haar écht niet minder is geworden. Dan zegt hij dat het écht niet (nog) dunner wordt. De lieverd.

Stress en medicijngebruik

Mijn zorgen zijn echter niet zo vreemd, want zeker bij het ouder worden krijgen veel vrouwen te maken met haarverlies. Volgens de Haarstichting is dat bij ons 55% en bij mannen 70%. Dagelijks verliezen we gemiddeld zo’n 100 haren, niets om je zorgen over te maken. Wordt dat meer, dan is het raadzaam om de huisarts of dermatoloog te raadplegen. Hoe eerder de oorzaak bekend is, hoe effectiever een behandeling kan zijn. Stress, medicatie, hormonen en genetische factoren kunnen er allemaal mee te maken hebben. De belangrijkste veroorzakers van vrouwelijk haarverlies zijn alopecia androgenetica en telogeen effluvium. Alopecia androgenetica wordt ook wel ‘mannelijke (androgene) kaalheid’ genoemd. Helaas betekent dat niet dat vrouwen er geen last van kunnen krijgen: zo’n 30 tot 40% van de kaalheid bij vrouwen wordt erdoor veroorzaakt. We krijgen er niet, zoals mannen, een ‘biljartbal’ van, maar meer een zichtbare hoofdhuid, inhammen of een ‘hoog voorhoofd’. Alopecia androgenetica is genetisch bepaald, waarbij het mannelijk hormoon dihydrotestosteron (DHT) het groeiproces versnelt en verstoort.

Vrouwenhaar is gevoelig voor lichamelijke veranderingen en/of stress. Bij telogeen effluvium valt het plotseling uit en wordt het haar zichtbaar dunner zonder dat er echt kale plekken ontstaan. Dit kan ook langzaam beginnen en langere tijd duren. Dit soort haaruitval kan onder meer worden veroorzaakt door medicijngebruik. Wat veel vrouwen niet weten, is dat snel afvallen kan zorgen voor haarverlies. Dat kan komen door de hormonale verandering of door een tekort aan bepaalde vitamines en mineralen. Het overkwam mij toen ik ooit in rap tempo 20 kilo kwijtraakte. Ik schrok me wezenloos van de plukken haar in mijn borstel. Het bleek ijzertekort. Na een maagverkleining krijgt trouwens bijna 10% van de vrouwen haarverlies, ondanks het feit dat ze uit voorzorg een supplement krijgen. Ook hormonale schommelingen door zwangerschap, bevalling of menopauze kan haarverlies bij vrouwen veroorzaken, net als problemen met een traag of snel werkende schildklier.

Pleksgewijze kaalheid, ofwel alopecia areata, komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Hoe het ontstaat is nog onbekend, wel is vastgesteld dat het een auto-immuunaandoening is, waarbij het afweersysteem de haarzakjes aantast. Daarnaast kan het veroorzaakt worden door psychische problemen en langdurige stress. Artsen wachten vaak even af met behandelen omdat de aandoening zichzelf kan stabiliseren. Haargroei kan vanzelf herstellen, maar dat kan wel even duren.

Kort samengevat: haaruitval als gevolg van medicijngebruik, medische behandelingen, ziektes, erfelijkheid en/of hormonale veranderingen is meestal niet eenvoudig te voorkomen. Het goede nieuws is dat het in andere gevallen vaak wel vermindert, of zelfs kan worden voorkomen. Met gezond eten, goed bewegen en op tijd ontspannen komt het vaak weer goed.

Psychisch belastend

Helaas wordt bij een vrouw met dunner wordend haar of kale plekken al snel gedacht aan een ernstige ziekte. Dat maakt haarverlies psychisch behoorlijk belastend. Arts en onderzoeker Hans van Montfort weet daar alles van. Toen zijn dochter Esther een aantal jaar geleden plotseling veel haar verloor en er niets te vinden leek dat haar kon helpen, bestudeerde hij de dynamiek van haren en alle mogelijke oorzaken van haarverlies. Zijn studie toonde aan dat haarverlies vaak een combinatie van factoren betreft, maar dat de meest voorkomende oorzaak ligt in de androgene (mannelijke) factoren. Met de opgedane kennis ontwikkelde hij Esthecin, een haarserum met natuurlijke ingrediënten dat de natuurlijke haargroeicyclus herstelt.

Inmiddels heeft niet alleen zijn dochter haar haardos terug. Van Montfort: “Mijn missie is om er zo veel mogelijk mensen gelukkig mee te maken. Uit een enquête die ik liet uitvoeren bleek dat haarverlies voor maar liefst 68% van de vrouwen een nachtmerrie is; terwijl dit voor slechts 19% van de mannen geldt. 37% van de vrouwen voelt zich er onzeker over, 26% krijgt sombere gevoelens van het haarverlies, 2% zoekt psychische hulp en krijgt daar medicatie voor. Dat betekent dat zo’n 140.000 mensen antidepressiva slikken vanwege haarverlies.” Verder viel op dat vrouwen hier grote schaamte over voelen. “Uit de enquête bleek dat 15% van de vrouwen het angstvallig geheimhoudt, met haarstukjes en touperen. Zelfs vriendinnen weten het niet van elkaar. Dat kan ertoe leiden dat vrouwen dingen doen die gevaarlijk zijn, zoals medicatie slikken waar ze hormonale kanker van zouden kunnen krijgen.”

Zonde vindt hij het dat vrouwen hun haarverlies zo geheim houden dat ze de oorzaak niet laten uitzoeken door huisarts of dermatoloog: “De kapper is natuurlijk vaak de eerste die het opmerkt. Er zijn kappers die er behoorlijk wat van weten, maar er zijn er ook die er weinig mee hebben, dat is vaak ook afhankelijk van de informatie die ze erover krijgen van de haarverzorgingsproducten die ze in hun zaak verkopen. Ook bij huisartsen zie je grote verschillen in hun kennis over haaruitval. Soms nemen ze het ook niet zo serieus, dat zou anders moeten.”

Haar-pokon

Hoeveel impact haarproblemen kunnen hebben, ziet ook Kitty Verhagen dagelijks in haar Haar- en Huidinstituut Westland in Poeldijk. “Toen ik als kapster werkte, zag ik wat het met vrouwen doet als ze niet blij zijn met hun haar, of dat nu medisch of cosmetisch is, hoe dat hun zelfvertrouwen ondermijnt.” Om de hoofdhuid optimaal te verzorgen, werkt Kitty met de nieuwe CR-Lab-techniek uit Italië. “De hoofdhuid is immers de potgrond van je haar, zolang die niet goed is, zal er nooit een mooie sterke haar uit groeien. De hoofdhuid in goede conditie houden met behulp van lasertherapie, hydratie en massages kan preventief werken, maar ook bij medische problemen en haaruitval voor haarverbetering zorgen.”

Ook Mesotherapie kan goed helpen. Hierbij worden vitamines, mineralen, antioxidanten en andere stoffen geïnjecteerd in de hoofdhuid, waardoor haaruitval kan verminderen en de hoofdharen weer gezonder worden.

Bij tijdelijke of permanente kaalheid, geheel of gedeeltelijk, zijn er inmiddels allerlei mogelijkheden. Zo is haartransplantatie ook voor vrouwen een optie. Aan de achterkant van het hoofd bevindt zich een haarkrans, waar de grafts, de haarwortels met 1 tot 4 haren, uitgehaald worden. Vervolgens worden ze gebruikt op de plek waar je kaal of kalend bent. Er kunnen wel wat haken en ogen aan zitten, het haar wordt bijvoorbeeld nooit meer zo dik als het was, het donorgebied moet wel vol genoeg zijn en het is geen goedkope oplossing. Wel een duurzame, waar je je hele leven plezier van kunt hebben.

De hulptroepen

Haarwerken, zoals pruiken en haarstukken in vaktermen heten, worden meestal geassocieerd met kaalheid bij kanker. Toen ik zelf wist dat ik er een nodig zou hebben, dacht ik aanvankelijk: joepie, eindelijk lange manen die ik in zo’n nonchalant weelderige knot achter op mijn hoofd zou doen. Niet dus. Het voelde raar. Het stond raar. Het paste niet bij me. Dat is ook de ervaring van Myrddin Baars (45), die altijd prachtig dik haar had en 2 jaar geleden alopecia areata kreeg. “Ik heb een pruik lang uitgesteld, hoewel het me eerst nog wel grappig leek om mezelf bijvoorbeeld eens met een kort kapsel te kunnen zien. Alleen toen ik hem opzette, vond ik het zo nep dat ik moest huilen. Iedereen mag het zelf weten, maar mijn ding was het gewoon niet. Inmiddels ga ik kaal door het leven, ik verdoezel niets meer, op de een of andere manier voelt dat voor mij als een bevrijding. Dit is nu hoe het is, verder heb ik alles nog in het leven wat me dierbaar is. In ons land wordt het vanuit het schoonheidsideaal nog niet als normaal gezien, er zit nog schaamte op, maar ik heb veel steun aan mijn Surinaamse vriendinnen, die gaan er vanuit hun haarcultuur veel makkelijker mee om.”

Zo kan iedere vrouw zelf een keuze maken. Gelukkig wordt er op haarwerkgebied volop geïnnoveerd, waardoor nare pruikervaringen eigenlijk niet meer nodig zijn. Kitty Verhagen werkt bijvoorbeeld met Italiaanse CNC-haarwerken met 3D-printtechnologie. “Met deze techniek krijg je een supernatuurlijke look, want het is een exacte kopie van je eigen haar en huid. Je kunt er ongestoord mee slapen, sporten, zwemmen, ik draag er zelf ook een. Het hoeft ook niet een ‘full cap’ te zijn, die het hele hoofd bedekt, het ligt aan wat je wilt verbergen, een terugtrekkende haargrens, of bijvoorbeeld littekens, een stukje van een paar centimeter kan ook, het is puur maatwerk. De haarprothese wordt met medicinale lijm bevestigd op je haar en hoofdhuid. Dat is heel beschermend, want ik moet er niet aan denken dat het eigen haar dat ik nog heb, zou beschadigen”, aldus Kitty. “Natuurlijk blijven het allemaal hulpmiddelen, maar er is voor iedere vrouw een goede oplossing te bedenken. Ongelukkig zijn over je haar is echt niet meer nodig.”

Extensions de oplossing?

Of hairextensions een oplossing zijn, hangt af van verschillende factoren, waaronder de conditie van het haar, de kwaliteit van de extensions en de specialist die ze aanbrengt. Bij erg dun haar kan het resultaat tegenvallen, omdat de bevestigingspunten dan zichtbaar kunnen zijn. Raadpleeg om teleurstellingen te voorkomen dus altijd van tevoren een ervaren specialist.

Goed om te weten

Overmatig wassen, stylen, krullen, verven en drogen is niet goed voor de hoofdhuid. Het gebruik van een te warme föhn maakt het haar bijvoorbeeld broos, waardoor het gevoeliger is voor uitval. Het is dus belangrijk om goed voor het haar en de hoofdhuid te zorgen met geschikte shampoo en conditioners.

Wetenschappelijk bewezen haargroeimiddelen als Finasteride en Dutasteride mogen niet zomaar aan vrouwen worden voorgeschreven. De bijwerkingen die ze kunnen veroorzaken, zijn ernstig en soms blijvend van aard. Middelen als Minoxidil en de Diane-pil kunnen wél door vrouwen met haaruitval gebruikt worden. Overleg altijd met de huisarts.

De behandeling van haaruitval heeft tijd nodig. Resultaten zijn pas na een aantal weken tot maanden zichtbaar. Als het middel aanslaat, vermindert de haaruitval en in sommige situaties komt het haarverlies helemaal tot stilstand. Het kan echter ook voorkomen dat de resultaten tegenvallen en/of uitblijven.

Bron: haarstichting.nl

Tatoeëren?

Met Micro Haar Pigmentatie worden haarstoppels/microstoppeltjes gepigmenteerd, zodat het lijkt op een natuurlijk geschoren haarstijl. Vrouwen kiezen voor deze behandeling als bedekking van de hoofdhuid bij dunner wordend haar. Er wordt gebruik gemaakt van semi-permanente inkt en na een of twee jaar is het wenselijk om een ‘touch up’ te doen. De behandeling is nagenoeg pijnloos en laat absoluut geen littekens achter. De kleur van de inkt kan volledig worden aangepast aan de eigen haarkleur.

Tekst: Caroline Griep. Beeld: iStock