Dit kun je doen tegen rosacea

Blozende wangen zijn niet altijd een gezond teken. Soms horen ze bij rosacea (spreek uit: rosáásea), een huidaandoening waar vooral vrouwen vaak last van hebben. Wat is rosacea precies en wat kun je ertegen doen?

Wie blij is dat ze de jeugdpuistjes verachter zich heeft gelaten, wordt soms later door moeder natuur verrast met rosacea. In de leeftijd van dertig tot vijftig jaar krijgt één tot tien procent van de vrouwen deze vervelende huidaandoening*. Het zijn vaak vrouwen met een lichte, zongevoelige huid, maar ook mannen en vrouwen met een donkere huid worden niet ontzien. Rosacea zorgt voor rode wangen omdat de bloedvaatjes zijn uitgezet. Verder kan de huid bobbelig worden door ontstekingen. Ook kunnen er puskopjes verschijnen die – anders dan puistjes – niet voortkomen uit de poriën, maar die er wel uitzien als puistjes. De huid kan branderig aanvoelen. Soms is de neus aangedaan, wat weleens een ‘drankneus’ of ‘bloemkoolneus’ wordt genoemd. Deze vorm komt vooral voor bij oudere mannen. Rosacea kan ook het gebied rond de ogen aantasten. Dit heet oculaire rosacea. Meestal gaat het om vrij onschuldige ontstekingen van de oogleden of bultjes in de huid van de oogleden. Maar soms kan het hoornvlies gaan ontsteken, dat heet rosacea-keratitis. Dit leidt tot pijnlijke, tranende ogen. Als dat niet op tijd herkend en behandeld wordt, kunnen er littekens op het hoornvlies ontstaan waardoor iemand slechter gaat zien.

Sjaaltje

Vrouwen kunnen flink onder rosacea gebukt gaan. Martina (53) heeft al ruim twintig jaar rosacea: “Als ik ergens binnenkom, zie je mensen kijken. Of ze maken opmerkingen over mijn gezicht. Daarom gebruik ik weleens camouflagecrème. Maar je blijft het toch zien, heel vervelend. Toen ik ouder werd, kreeg ik zelfs dikke oren en een rode vlek, ook wel vleermuis genoemd, in mijn gezicht. Uit een biopt bleek dat het de ziekte van Morbihan was, een vorm van rosacea waarbij roodheid en oedeem optreedt. Ook in mijn nek zaten vlekken en roodheid. Daarom droeg ik altijd sjaaltjes om die te camoufleren. Ik schaamde me zo. Maar dat punt ben ik voorbij. Ik heb mijn rosacea geaccepteerd en mijn man ook.”

Rosacea en cosmetica

Bij rosacea is de verleiding groot om make-up te gebruiken om de plekken te verbergen. Dat kan op zich geen kwaad, maar het naderhand (ruw) reinigen van de huid kan de klachten wél verergeren. Daarom is het beter geen make-up te gebruiken.

Bij felle kou en gure wind is het goed om de huid te beschermen met een vette crème. Bij zon is het belangrijk een hoge beschermfactor te gebruiken. Probeer verder om de huid zo min mogelijk te irriteren: niet met huismiddeltjes en ook niet met allerlei cosmetische producten. Vermijd producten die parfum, essentiële oliën, conserveermiddelen of andere allergenen bevatten.

Aanleg

Rosacea zit in de familie. Als je moeder of een zus het heeft, is de kans groter dat jij het ook krijgt. Uit een studie bij eeneiige tweelingen bleek rosacea zelfs voor 46 procent het gevolg van iemands genetische aanleg. Uit DNA-onderzoek weten we inmiddels dat er drie genen bij de ziekte betrokken zijn, die alle drie een rol spelen in het immuunsysteem en die vaker gelinkt zijn aan auto-immuunziektes, zoals reuma, coeliakie en diabetes type 1. Ook bij Martina speelt dit waarschijnlijk mee. “Ik kreeg al jong rosacea. Pas toen ik ook reuma kreeg, ben ik onderzocht. Vanwege die reuma dacht de arts in eerste instantie dat het lupus was, een auto-immuunziekte van de huid. Maar het was geen lupus, het was rosacea. Wel is mijn huid uit balans omdat mijn afweersysteem niet optimaal werkt, waardoor rosacea een kans krijgt. De behandeling bestond uit antibiotica, maar daar kon ik niet tegen. Ik werd er doodziek van. Daarom legde ik me erbij neer. Ik heb genoeg andere dingen aan mijn hoofd en wil niet voortdurend bezig zijn met die rosacea.”

Wijntje

Een hardnekkig misverstand is dat rosacea het gevolg zou zijn van overmatig alcoholgebruik (vandaar de ‘drank-neus’). Dat lijkt misschien logisch, want alcohol verwijdt de oppervlakkige bloedvaatjes in de huid. Het is echter niet de oorzaak van rosacea. Maar wie eenmaal rosacea heeft, kan wel merken dat de klachten tijdelijk erger worden na een paar glazen wijn. Zoals Rachel (39): “Ik kreeg vier jaar geleden rosacea in een periode met veel stress door een echtscheiding. Mijn gezicht vlamde enorm op als ik een wijntje nam. Een schoonheidsspecialist gaf me een neutrale basiscrème waarin vitamine A en probiotica zaten. Dat deed wel iets. Maar de echte doorbraak kwam toen ik voor andere klachten naar een natuurgenezer ging. Die schreef supplementen voor, waaronder zink. Mijn huid verbeterde enorm. Je ziet het nu helemaal niet meer. Maar als ik in het weekend een wijntje drink, voel ik nog steeds mijn huid iets opvlammen.” Overigens: alcohol mag dan geen risicofactor zijn, roken is dat wel degelijk. (Ex-)rokers hebben vaker rosacea dan mensen die nooit hebben gerookt.

Geurstoffen

Naast alcohol zijn er meer factoren waardoor de klachten van rosacea kunnen verergeren. Als het buiten koud is, krimpen de bloedvaten, en als het warm is zetten ze weer uit. Daarom heeft iedereen in een strenge winter weleens rode wangen, maar bij rosacea zorgt dat voor meer last. Meestal is de temperatuur in de zomer gelijkmatiger. Maar dan is er weer de zon: ook uv-licht verergert de problemen. Cosmetische producten kunnen de irritatie verergeren, vooral als er stofjes inzitten die een allergische reactie oproepen, zoals geurstoffen en essentiële oliën. Stress is een trigger voor bijna elke huidaandoening, dus ook voor rosacea, maar het is niet de oorzaak. En dan zijn er nog medicijnen die de klachten kunnen verergeren, zoals vaatverwijders en corticosteroïden. Die laatste groep medicijnen is een ramp voor patiënten met rosacea, legt De Zwart-Storm uit. “Soms wordt rosacea aangezien voor eczeem en schrijft een arts corticosteroïden voor. Dat lijkt dan even te helpen, maar deze middelen zijn juist een trigger omdat ze de natuurlijke weerstand van de huid onderdrukken en de huid dunner maken. Daardoor gaat de barrièrefunctie verder achteruit. Dan krijg je het verhaal dat ‘een crème eerst een tijdje hielp, maar toen niet meer’. Het is dus erg belangrijk om in een vroeg stadium de juiste diagnose te stellen.”

Op dieet

Of voeding een rol speelt bij het ontstaan van rosacea is niet duidelijk. Er is simpelweg te weinig onderzoek naar gedaan. Sommige mensen beweren dat een dieet helpt. Er zijn wel aanwijzingen dat sommige voedingsmiddelen de klachten verergeren, zoals sterk gekruid voedsel, tomaten, citrusvruchten, chocolade en producten waarin veel histamine zit (gerijpte kazen, worst, wijn). Het kan geen kwaad om bij rosacea deze producten een tijd te laten staan om te kijken of dat helpt. Daarna kun je ze één voor één weer nemen om te kijken of de klachten terugkomen. Verder beschermt vette vis (rijk aan omega-3 vetzuren) waarschijnlijk tegen de aantasting van de ogen door rosacea. Martina heeft geprobeerd haar voeding aan te pakken. “Geen granen, geen brood, geen zetmeel, maar dat bleek niet te werken. Ik eet gezond met veel groenten, en daar laat ik het tegenwoordig bij.”

Middelen

Om patiënten optimaal te helpen, onderscheidt De Zwart-Storm meerdere types rosacea. “Bij de ene patiënt is vooral de afweer van de huid aangedaan, de immunologische vorm. Bij anderen zijn vooral de opgezette bloedvaten het probleem. En er zijn vormen waarbij de verstoring van het microbioom de belangrijkste aanjager van rosacea is. De behandeling moet je daarop afstemmen en is voor iedere patiënt anders.” De behandeling begint vaak met het aanpakken van de huidmijt demodex of de bacteriën met antibiotica (crème of tabletten) of een crème met ivermectine (Soolantra). Antibiotica heeft ook een kalmerend effect op de klachten. Soms zie je dat een neutrale vette crème zonder al te veel toevoegingen al verbetering geeft, zoals vaseline. De Zwart-Storm: “Ook zo’n crème remt de groei van bacteriën en helpt de barrière van de huid herstellen. Daarnaast kan het nodig zijn om de huid te behandelen met isotretinoïne (lijkt op vitamine-A-zuur) om de talgproductie te verminderen. Ook belangrijk is een goede, vette zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor vanwege de gevoeligheid van de rosaceahuid voor zonlicht. Verder adviseer ik het vermijden van triggers, zoals alcohol.” Er is nog niet zo veel aandacht voor, maar het mineraal zink kan helpen tegen rosacea. Dat blijkt uit studies waarin het effect van zink werd vergeleken met het effect van antibiotica. De Europese richtlijn voor de behandeling van rosacea geeft inmiddels aan dat zink ingezet kan worden tegen rosacea. Ook De Zwart-Storm schrijft het soms voor aan zijn patiënten en ziet goede resultaten.

Laseren

De opgezette adertjes die de rode verkleuring veroorzaken, reageren soms goed op een gel die een stof bevat die de bloedvaten laat vernauwen (brimonidine). Deze stof werkt maximaal twaalf uur, waarna de roodheid terugkomt. Je moet de gel dus elke dag aanbrengen. Als de rosacea definitief tot rust is gekomen, maar iemand heeft nog steeds hardnekkige rode bloedvaatjes, dan kan de dermatoloog die laten verdwijnen met behulp van een laser. Een andere methode is coagulatie waarbij de vaatjes worden dichtgebrand met een fijn elektrisch naaldje. In beide gevallen verdwijnen de adertjes voorgoed. Maar omdat het om een ‘cosmetische’ behandeling gaat, zijn de kosten voor eigen rekening. De Zwart-Storm: “Als we het zo aanpakken, zien we bij de meeste patiënten binnen vier tot zes weken een wereld van verschil. Maar de aanleg is genetisch, dus je moet blijven behandelen, anders kan het terugkomen.”

Bron: Huidfonds | Beeld: Getty Images