Zo herken je voedselvergiftiging en zó kom je ervanaf

Jaarlijks wordt één op de tien mensen ziek van ziekteverwekkers in voedsel. En dat terwijl je deze ellende vaak kunt voorkomen met goede voorzorgsmaatregelen en hygiëneregels.

Voedselvergiftiging of infectie?

Misschien heb je zelf weleens iets verkeerds gegeten. Wat we in de volksmond dan al snel een voedselvergiftiging noemen, hoeft dit niet per se ook te zijn. Heidy den Besten is hoogleraar levensmiddelenmicrobiologie aan de universiteit van Wageningen en maakt onderscheid tussen een daadwerkelijke vergiftiging en een infectie duidelijk.

Bij laatstgenoemde is de oorzaak een infectueuze bacterie, ook wel pathogeen (ziektekiem) genoemd. Een voorbeeld is salmonella. Infecties door voedselpathogenen vinden voornamelijk plaats in de darmen en leiden tot diarree, misselijkheid en algehele malaise.

Moet je vooral overgeven? Dan heb je waarschijnlijk niet last van de bacterie zelf, maar van de gifstoffen die deze bacterie in voedsel produceert - en dan is er dus sprake van een vergiftiging. Dit gebeurt vaak iets hoger in de darm.

Hoe lang duurt voedselvergiftiging?

Goed om te weten, maar mocht je op de wc zitten - of erboven hangen - terwijl je dit leest, dan vraag je je waarschijnlijk maar één ding af: hoe lang dúúrt in hemelsnaam zo’n vergiftiging of infectie?

“Bij een vergiftiging zitten de gifstoffen al in het voedsel. Daardoor beginnen de symptomen meestal heel snel. Mensen worden soms binnen één uur ziek”, legt Den Besten uit. “Door het overgeven werkt je lichaam het besmette voedsel eruit, waardoor je vaak na één of twee dagen weer bent hersteld.” Heb je een infectie te pakken? Dan ben je vaak wat langer ziek, zo’n drie tot vier dagen.

Niet iedereen is even vatbaar voor voedselpathogenen. Met name deze vier groepen zijn kwetsbaar:

• Baby’s en peuters tot 3/4 jaar, omdat hun darmflora en immuunsysteem nog in ontwikkeling zijn.
• Ouderen, omdat ze vaak minder maagzuur aanmaken. Vóór bacteriën iets kunnen veroorzaken, moeten ze eerst door de maag (die heel erg zuur is vanwege zijn taak om het voedsel te verteren). Door de lagere zuurgraad van de maag bij ouderen, maken pathogenen bij hen meer kans om in de darm aan te komen.
• Mensen met een verzwakt immuunsysteem.
• Zwangere vrouwen moeten extra oppassen voor rauwe producten, omdat die een gevaar kunnen zijn voor zowel de foetus als de moeder zelf.

Te gebruiken tot

Voorkomen is altijd beter dan genezen. Den Besten wijst daarom op de verschillende soorten houdbaarheidsdata van producten: te gebruiken tot (tgt) en ten minste houdbaar tot. Met name de eerste is van belang. “Te gebruiken tot is een datum die echt te maken heeft met voedselveiligheid. Hier moet je je aan houden, zéker als je behoort tot de vier risicogroepen.”

De datum ‘ten minste houdbaar tot’ is niet gelinkt aan voedselveiligheid, maar zegt iets over bijvoorbeeld de uitdroging of smaak- en kleurverandering van het product. Om voedselvergiftiging of infectie te voorkomen is deze dus minder belangrijk.

Hygiëne in de keuken

Daarnaast zijn er uiteraard nog een aantal inkoppertjes die helpen om het risico op nare ziekteverwekkers te verminderen. Den Besten: “Wees je ervan bewust dat er een kans is dat rauwe producten, zoals vlees, besmet zijn. Maar bij hoge temperaturen gaan bacteriën dood. Bak je je kipfilet? Dan is er niks aan de hand. Er is wél een probleem als je de rauwe kip snijdt op dezelfde snijplank als je salade. Het is heel belangrijk om deze kruisbesmetting in de keuken te voorkomen.”

Haar tip? Schaf verschillende snijplanken aan voor producten die je rauw eet en voor producten die je kookt of bakt. En bewaar alles vanzelfsprekend in de koelkast. Lage temperaturen remmen de groei van ziekteverwekkers.

Genoeg drinken

Krijg je toch darmklachten? Voorkom dan uitdroging. “Bij diarree en overgeven verlaat veel vocht het lichaam”, vertelt Den Besten. “Je bent beroerd, dus geef je lichaam net als bij griep genoeg rust, maar zorg ook dat je genoeg vocht binnenhoudt. Geef jezelf tijd om te herstellen.”

Helpt cola bij voedselvergiftiging?

Volgens verhalen zou cola helpen besmet voedsel in je lichaam te neutraliseren. Handige tip of flauwekul? Volgens Den Besten is het onzin, al heeft cola wel invloed op de zuurgraad in je maag - wat dan weer invloed heeft op het al dan niet overleven van een schadelijke bacterie. “Cola verzuurt, dus als je een groot glas drinkt, wordt je maag zuurder en daarmee ook de darmpassage die de pathogenen moeten passeren om je ziek te kunnen maken.” Is het kwaad al geschied? Dan helpt cola helaas niet meer.

Is voedselvergiftiging besmettelijk?

Ben je besmet en wil je weten of je beter uit de buurt van je gezinsleden of huisgenoten kunt blijven? Voedselvergiftiging zelf is niet besmettelijk, omdat de overdracht plaatsvindt via voedsel. Wel kunnen hoge concentraties ziekteverwekkers aanwezig zijn in je ontlasting, waardoor je bij het gebrek aan goede handhygiëne anderen alsnog kunt besmetten als je handen bijvoorbeeld in iemands mond komen of een product besmetten.

Het herleiden van de daadwerkelijke ziektekiem is volgens Den Besten overigens ‘detectivewerk’. Aan de symptomen en de duur van je ziekte heb je echter vaak al wel door met welke van de twee vormen je te maken hebt. Goede hygiëne is altijd het belangrijkst om voedselvergiftiging of -infecties te voorkomen.

Voorkom voedselvergiftiging of -infectie door producten goed in de koelkast te bewaren. In onderstaande video zie je hoe je feta het beste bewaart.

Bron: Medicalfacts.nl