Hetty meldde een grote fraude bij de bank waar ze werkte: “Ik kijk nog elke dag over mijn schouder en vertrouw niemand meer”

“Ik ben altijd perfectionistisch geweest. Ik ben zelfstandig, analytisch en nieuwsgierig en kan niet tegen liegen. Ik kom uit een slagersfamilie en weet wat hard werken is, daarnaast ben ik erg ambitieus. Best goede eigenschappen, maar ik denk toch dat die ambitie ervoor heeft gezorgd dat ik een bestaan kreeg dat ik nooit wilde. Want nadat ik ruim tien jaar geleden officieel melding maakte van bedrijfscorruptie, verloor ik bijna alles. Dat verhaal vertel ik liever niet meer, want er is altijd een risico dat ik dan overkom als een depressieve klager of rancuneuze klikspaan. Ik ben geen van beide, maar tegenwoordig zeg ik wel: denk eerst tien keer na voordat je een geheim op je werk meldt. Achteraf was ik naïef dat ik de route volgde die daarvoor stond. Dat deed ik niet vanuit een persoonlijke vete, ik wilde het bedrijf waarvoor ik werkte oprecht behoeden voor fraude. Ik zou niemand aanraden om te doen wat ik deed, het is te gevaarlijk. Ook als wat je doet in het maatschappelijk belang is. Ik werd daardoor in korte tijd van een zelfstandig ondernemer met een goedlopend bedrijf een persona non grata. En dat gebeurde gewoon in Nederland.

Fraude bij de bank

Rond 2009 leefde ik vanwege mijn nare scheiding een kwetsbaar en wat geïsoleerd leven. Via iemand uit mijn vroegere netwerk werd ik benaderd voor een functie bij een bank. Ik wist niets van banken aan de bankierszijde, maar ik wilde een nieuwe carrière opbouwen en dacht: als ik mijn werk maar goed doe, dan krijg ik vast weer een duidelijk doel en een beter leven. Bovendien had ik als zelfstandig ondernemer met een MBA technische bedrijfskunde al diverse bedrijven gehad en moest ik gewoon mijn hoofd boven water houden. Zo kwam ik terecht bij de SNS Bank, waar ik in kaart bracht hoe schijnbaar onverkoopbaar internationaal vastgoed, zoals kantoorcomplexen, seniorencomplexen, of skioorden in Luxemburg, Spanje of Frankrijk, toch verkocht kon worden. Ik beet mij daarin vast en maakte uitgebreide analyses, maar ik merkte al snel dat er niets mee gebeurde. Ik zag dat op die buitenlandse vastgoedprojecten bijvoorbeeld interimmanagers of accountants vanuit de hele wereld werden ingevlogen. Zij deden niets, maar factureerden wel. En steeds als ik een koper vond voor zo’n project, kreeg ik een nieuw project en contract aangeboden, zodat ik mijn werk niet kon afmaken.

Melding bij de FIOD

Met mijn opdrachtgever bij de bank had ik een goede relatie, maar het viel me op dat er veel buiten kantoor werd besproken. Hij en ik lunchten geregeld samen, dan legde ik verantwoording af over mijn werk. Die overlegjes waren nooit op kantoor en mijn rapportages verdwenen vaak zonder feedback meteen in zijn tas. ‘Vraag niet zo veel’, zei hij weleens. ‘Jij hebt geen verstand van bankieren, wij wel. Jij hoeft alleen maar te verkopen.’ Dat probeerde ik ook, maar door redenen die ik niet kon verklaren, ging dat steeds mis. Toen ik met veel moeite een invloedrijke, Zwitserse koper had gevonden voor een groot project in Spanje en die man maar niet werd uitgenodigd voor een gesprek bij de directie, begreep ik wat ik al langer voelde: hier is iets echt niet in de haak. Achteraf kan ik met zekerheid zeggen dat mijn opdrachtgever en het clubje waarmee hij samenwerkte, die vastgoedprojecten voor zichzelf hielden. Er werd gerommeld met de waarde van projecten. Om dat geld via een oncontroleerbaar systeem van allerhande opgerichte bv’s, holdings, stichtingen en zelfs pensioenfondsen door te sluizen naar zichzelf. Uiteindelijk waren daar miljarden euro’s mee gemoeid; geld dat in mijn ogen door de klanten, de aandeelhouders en uiteindelijk de belastingbetaler is betaald. Ik denk ook dat mijn toenmalige baas door zijn werkwijze wilde testen of ik geschikt was om bij de fraude betrokken te worden. Dat wist ik toen nog niet, daarom vroeg ik advies aan mijn toenmalige vriend en daarna aan de afdeling juridische zaken en compliance van de bank zelf. Nadat zij mijn bewijs zagen, adviseerden ze mij om aangifte te doen bij de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst. Dat deed ik, met naam en toenaam én aangeleverde interne bewijsstukken. De FIOD zette onmiddellijk een omvangrijk team op deze zaak. Ze vroegen ook: ‘Weet je dit zeker?’ Achteraf begrijp ik waarom. Hoewel ik in eerste instantie als getuige werd gehoord, bleek ik al snel ook verdachte te zijn.

Leven in een garagebox

Ik vermoed dat het nog voor mijn aangifte bij de FIOD al duidelijk was voor mijn opdrachtgever dat ik een bedreiging was voor de corrupte betrokkenen binnen de organisatie, maar ik bleef toch nog een poos opdrachten doen voor de bank. Dat was een vreemde tijd. Niemand praatte hardop over wat er speelde, maar mijn opdrachten werden steeds vager en grilliger, waardoor het ging lijken alsof ik niet functioneerde en labiel was geworden. Ik wilde zelf heel graag weg en opnieuw beginnen, maar omdat mijn contract nog niet was afgelopen kon dat niet. Wél kreeg ik vanuit Miami namens de bank ineens een advocaat op me afgestuurd over datzelfde werkcontract. Vanaf dat moment zat ik vier jaar in allerlei rechtszaken, waarbij één van de eisen van mijn werkgever was dat ik zou zwijgen over wat ik wist. Ik wilde dat niet, omdat het me medeplichtig zou maken aan die fraude. Daardoor ging ik alleen wel kapot aan het verdedigen van mijn eigen bedrijf, en mezelf. Want zolang die zaken liepen, nam de bank mijn boekhouding en salaris in beslag en isoleerde klanten van me, waardoor van de ene op de andere dag mijn werk­telefoon niet meer ging. De pers kwam ­massaal op me af, en voorzichtig sprak ik met een van de ­journalisten. Dat werd me kwalijk genomen door de mensen bij de bank, maar door die rechtszaken was ik makkelijk vindbaar voor de pers. In die periode begonnen ook de bedreigingen; ik werd twee keer overvallen op straat en had een insluiper gebruikte dusdanig geweld dat ik in het ziekenhuis belandde. Ik zal nooit kunnen bewijzen welke krachten daar precies achter zaten, maar het was mij wel duidelijk dat ik kennelijk in aanraking was gekomen met zo’n grootschalige corruptie dat het erg gevaarlijk voor mij was geworden.

Alles en iedereen verloren

Daar stond ik alleen in, want mijn vriend was toen al bij mij weg. En hoewel vooral mijn vader heel erg met mij meeleefde, begreep niemand van mijn vrienden of familie wat er precies aan de hand was. Om de lopende rechtszaken, maar ook mijn auto en huis te kunnen betalen, nam ik een extra hypotheek, tot ik in 2016 failliet ging door die rechtszaken en ik mijn huis en inboedel kwijtraakte. Daarna woonde ik anoniem in een garagebox, met alleen een kleine laptop en wat kleding als bezit. Ik woog 48 kilo in die tijd, was compleet uitgeput, extreem achterdochtig en sliep niet meer. In 2018 vroeg ik euthanasie aan, dan had iedereen zijn zin. Een van de artsen die daarbij betrokken was, de psychiater, hield dat tegen. Ik weet nog steeds niet of ik daar blij mee ben. Want mijn hart was gebroken, en dat is nog steeds zo.

Na verloop van tijd werd er een veroordeling uitgesproken in een van die rechtszaken. Ik kreeg dus gelijk, maar daar haalde ik geen genoegdoening uit. Omdat ik allang begreep dat het systeem waartegen ik vocht, en de mensen die het in stand hielden, zouden blijven bestaan. Hoewel ik aan alle kanten bewijs aanleverde en er zich ook steeds meer getuigen meldden, waren en zijn er gewoon te grote ­belangen bij deze corruptie. Ik weet dus ook zeker dat dit soort ­spelletjes nog steeds wordt gespeeld, door vaak ­precies dezelfde mensen als toen. Dat is cynisch, maar het meest schokkende vond ik dat bijna niemand zich in die tijd afvroeg waar ik was en hoe het met mij ging. Klokkenluiders worden toch als eng, gek of tenminste een beetje verdacht ervaren, heb ik gemerkt. Ik verloor vrijwel iedereen uit mijn omgeving, omdat ze van mij en mijn leven vervreemdden. Dat maakte het extra eenzaam. Ik dacht vaak: als ik nu ‘zomaar’ verdwijn of erger, merkt niemand dat.

De prijs was veel te hoog

Omdat het fysiek en mentaal steeds slechter met mij ging, zocht ik hulp bij een psychiater. Hij moedigt mij – nu alweer zeven jaar – aan om vooral mezelf te blijven. Medicijnen slik ik niet, dankzij de gesprekken met hem weet ik dat ik sterk genoeg ben om dit zelf te dragen. De prijs die ik daarvoor betaal is veel te hoog, zelfs nu ik onlangs officieel ben erkend als klokkenluider die in het maatschappelijk belang gehandeld heeft.

Via via kwam ik bij het Huis voor Klokkenluiders ­terecht, dat valt onder het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Zij hebben na een onderzoek in 2021 erkend dat er destijds intern niet snel genoeg op mijn meldingen van nepotisme en vriendjespolitiek is gereageerd, en er daarna wel werd gezegd dat er iets mee gedaan werd, terwijl dat niet zo was. Juridisch kan ik daar niets mee en ik voel me er ook niet door gerehabiliteerd. Wel voel ik me veel beter en sterker dan een tijd geleden. Ik heb een normaal gewicht, slaap weer en zie er beter uit, daar ben ik trots op. Nieuw werk heb ik nog niet gevonden en aan de hele affaire heb ik alleen een koffer met wat documenten en persoonlijke spullen overgehouden.

Helpende hand bieden

Inmiddels heb ik wel weer nieuwe energie, langzaam durf ik weer vooruit te kijken. Daarom ben ik nu ­bezig om mijn eigen klokkenluidershuis op te richten, gesteund door enkele mensen uit het bedrijfsleven, ­journalisten en advocaten die zich bij mij hebben gemeld. Door alles wat er is gebeurd ken ik de wet, weet ik hoe het moet en heb ik veel geleerd. Bovendien geloof ik niet dat de overheid of de betrokken bedrijven zichzelf zouden moeten controleren in dit soort ­gevallen. Dat is nu nog wel zo. Er zijn natuurlijk altijd werkgevers die het wél goed bedoelen, maar die pakken het probleem dan gewoon aan. En niemand wordt klokkenluider vanwege een akkefietje op de werkvloer. De mensen die dit doen, zijn vaak goed ­opgeleid en werkzaam op relatief hoge functies. Anders hebben ze ook geen zicht op wat er misgaat. Die mensen verdienen een schouderklopje en een helpende hand, maar krijgen vaak het omgekeerde als er zaken verborgen moeten blijven. Ik wil ze ondersteunen en ik denk dat ik dat kan. Want je zou het niet zeggen, maar ik geloof nog steeds in het goede van mensen. De oude ben ik niet: ik kijk nog elke dag over mijn schouder en vertrouw niemand meer op zijn of haar woord.

Ik ben niet voor niets opgekrabbeld, inmiddels heb ik zelfs weer wat mensen om mij heen verzameld die van mij houden. Mijn tante Mia en oom Ries bleven al die tijd als een van de weinigen achter me staan, bij hen vind ik een veilige thuishaven. Mede daardoor heb ik steeds meer zin om mezelf weer te laten zien: Hetty, een aanpakker en een diehard. Ik weet ook: ik kan je mijn verhaal wel vertellen, echt begrijpen doet ­niemand het, nooit. En dat is een groot trauma dat ik mijn hele leven bij me zal blijven dragen.”