Afscheidsfotograaf: “Ik leg vast wat mensen niet willen meemaken, maar ook niet willen missen”

“De dood lijkt steeds meer uit de taboesfeer te komen”, vertelt Derksen. “Ook is er steeds meer kennis over wat rouw inhoudt en wat het risico is wanneer we rouw in ons leven negeren. Het onder ogen zien van het verlies is een belangrijke stap in het leren omgaan met dat verlies." Met fotografie is dat heel letterlijk. “Foto’s kunnen helpen om actief te rouwen waarbij ‘het je realiseren van het afscheid’ de eerste rouwtaak wordt genoemd.”

undefined

Meer dan foto's

Gerda Wesselius, gespecialiseerd in afscheidsfotografe, beaamt dat. “Het zijn niet zomaar een paar foto's. Tijdens het afscheid wordt er troost opgeroepen en troost is het zacht aanraken van het verdriet. Dan besef je hoe waardevol een mens is. Dat laat je door middel van de foto’s zien.” Ook merkt ze dat er steeds meer aanvragen zijn. “Mensen worden zich steeds bewuster van de betekenis van een goed afscheid na het overlijden van iemand. De waarde van het afscheid en de herinnering daaraan worden daarom steeds belangrijker.”

Herinnering geven

Afscheidsfotografie is volgens Wesselius echt een vak apart. “Je moet onopvallend zijn voor nabestaanden, maar ook zorgen voor mooie foto’s. Ik wil mensen een herinnering geven van een dag die ze niet willen meemaken, maar ook niet willen missen.”

Als iemand overlijdt, zijn nabestaanden vaak druk met het regelen met van alles en nog wat. Wesselius spreekt daarom voor het afscheidsmoment eerst met de nabestaanden om kennis te maken en haar werkwijze uit te leggen. De nabestaanden kunnen zich tijdens de uitvaart helemaal richten op het afscheid. Als de foto’s gemaakt en bewerkt zijn, gaat de fotograaf die samen met de nabestaanden bekijken. Wesselius levert ongeveer 250 foto’s op een USB-stick en maakt een diapresentatie met muziek die tijdens de uitvaart te horen was. Wesselius: “Er ontgaat je op zo'n dag zoveel. Als je alles later terug kun zien, is dat erg waardevol en mooi.”

Hulp bij rouwen

Volgens rouwexpert Derksen heeft het laten maken van foto’s vooral een positief effect. “Het kan een enorme hulp zijn tijdens het rouwen. Het gaat naast de realisatie, ook om het leven van iemand. Er zijn in iemands leven veel momenten vastgelegd. Door op het afscheid foto’s te maken, trek je die lijn door.” Dat komt vooral duidelijk naar voren als mensen ook foto’s op het afscheid laten zien uit het leven van die persoon, bijvoorbeeld door middel van een diavoorstelling. “Het is zo’n belangrijke markering in de tijd, het is eigenlijk bijzonder dat er, met het oog op herinneringen voor later, onderscheid wordt gemaakt tussen het terugkijken op een huwelijk en op het terugkijken op een afscheid. Waarom zou het vastleggen in beelden niet kunnen bij een verdrietige gebeurtenis?”

Samen foto's kijken

Rouw verwerken gaat niet vanzelf, daar moet je bewust mee bezig zijn. “Om die rouwtaak te volbrengen, helpt het om de foto’s en een fotoboek te hebben om in terug te kijken”, meent Derksen. Ook Gerda Wesselius raadt aan een boek te laten maken. “Het is een boek wat op de tafel zou moeten liggen voor een tijdje. Het dient dan als instrument om het gesprek erover op gang te brengen.” Als een fotograaf goed te werk gaat, vertelt ieder beeld een verhaal. “Iedereen heeft een andere herinnering en op die manier verdwijnt die herinnering aan de overledene niet zomaar.” In haar praktijk voor rouwtherapie komt Derksen vaker mensen tegen die foto’s of beelden hebben laten maken, maar daar heel lang niet naar durven te kijken. “Als ik dan voorstel om ze samen te bekijken, willen ze dat meestal wel en het valt eigenlijk altijd mee." Is het met andere woorden juist fijn.

Kostbaar bezit

Derksen raadt mensen aan te overwegen een afscheidsfotograaf te betrekken bij het afscheid van een dierbare. “Vooral voor jonge kinderen kan het heel waardevol zijn. Zij hebben een beperkte actieve herinnering aan de overledene. Dan kunnen foto’s goed helpen.” Maar ze merkt ook dat er een tegenargument is. Sommige mensen vinden het namelijk moeilijk om op de foto te gaan in zo’n kwetsbare situatie. “Het moet geen belemmeringen opleveren op het moment zelf.” Dat heeft geen positief effect op de rouwverwerking.

Fotografe Wesselius is het met haar eens: “Het is volgens mij écht belangrijk voor de nabestaanden. Het leven is zo kostbaar en waardevol. Als dat verdwijnt ontstaat er verdriet en rouw, maar door de foto’s kun je pas echt zien hoeveel liefde en warmte er tussen mensen is. Daar gaat het om: troost bieden aan mensen op een moment van gemis.”

Iedere dag de best gelezen berichten van Libelle in je mailbox? Meld je aan voor de nieuwsbrief!

Beeld: Gerda Wesselius, afscheidbelicht.nl.