Schaamlipverkleining, wanneer is dat een optie?

Het is normaal dat de binnenste schaamlippen groter zijn dan de buitenste. Niks aan de hand, zou je zeggen. Maar sommige vrouwen hebben er fysiek of mentaal last van. Wanneer is schaamlipverkleining een optie?

Anky (53): “Sinds mijn bevalling had ik een in mijn ogen gênant probleem. Doordat het voetje van mijn dochtertje bij de geboorte in een binnenste schaamlip was blijven haken, was die fors beschadigd en nogal uitgerekt. Daardoor was er een lengteverschil ontstaan tussen beide binnenste schaamlippen. Als ik ging sporten, ‘vouwde’ ik de lange kant een beetje naar binnen en deed ik een strakke corrigerende slip aan. Op die manier zag je er weinig van, maar vrij bewegen kon ik niet. Ook seksueel zat het me in de weg, omdat ik die schaamlip opzij moest duwen bij het vrijen. Daarnaast schaamde ik me voor het duidelijke lengteverschil. Na jaren piekeren begon ik er toch maar eens over met vriendinnen. Die kenden dat probleem niet en adviseerden me naar een kliniek te gaan. Daar bevestigde de arts dat mijn ene binnenste schaamlip bijna acht centimeter lang was, zo’n twee centimeter langer dan de andere. Ze zei wel dat een lengteverschil bij veel vrouwen voorkomt.”

Niet zo klein

Even een lesje anatomie om een beeld te krijgen van hoe het zit down under. Vrouwen hebben buitenste schaamlippen, ook wel labia major of grote schaamlippen genoemd, en binnenste schaamlippen: de labia minora of kleine schaamlippen. Hoewel die aan de binnenkant ‘klein’ heten, zijn deze meestal groter dan de buitenste. Dat is verwarrend. “Gemiddeld zijn de binnenste schaamlippen zo’n vierenhalf tot vijf centimeter lang, gemeten vanaf de vagina-ingang. Dat weten weinig vrouwen en het kan hen onzeker maken over vorm en grootte”, vertelt dr. Müjde Özer. Zij is plastisch chirurg en arts-seksuoloog, verbonden aan V-Klinieken en het BovenIJ ziekenhuis in Amsterdam. Haar specialisatie is genderchirurgie en urogenitale reconstructies. Bij patiënten die een schaamlipverkleining willen tekent ze de gangbare lengte af op de huid. “Regelmatig blijkt er nauwelijks sprake te zijn van huidoverschot, of het gaat om een paar millimeter.” Verkleining vindt ze in die gevallen niet nodig. Zelf spreekt ze bewust over schaamlipverkleining en niet over een correctie. “Dat suggereert namelijk dat er iets niet goed is, en dat is zelden het geval.”

Op de fiets

De meeste vrouwen die kiezen voor een schaamlip- oftewel labiaverkleining zijn tussen de dertig en vijftig jaar. Maar de dochter van Saskia had op jonge leeftijd last van haar binnenste schaamlippen. “Al in haar puberteit zaten ze Nienke in de weg als ze naar school fietste. Het schuurde op het zadel en ze had een branderig, drukkend gevoel.” Ze werd er ook onzeker van. Saskia: “Tampons inbrengen was gecompliceerd, waardoor er een onaangename geur ontstond door menstruatiebloed. Strings en skinny broeken zaten niet lekker en ze moest er niet aan denken om ’s zomers een bikini te dragen vanwege die ‘bobbel’ tussen haar benen. Ik vond het vreselijk om haar zo ongelukkig te zien. Gelukkig sprak ze er wel open over met mij.” Erover praten met vriendinnen of familie is inderdaad belangrijk, zegt Müjde Özer. “En met een dokter, natuurlijk. Je kunt zonder verwijzing terecht bij artsen en betrouwbare klinieken. Niemand hoeft zich te schamen voor genitale problemen of voor vragen op dat gebied. Ga dus rustig op zoek naar gedegen advies en naar iemand met wie je een klik hebt.” Dat deden Saskia en haar dochter ook, maar het kon pas toen Nienke achttien jaar was: volgroeid en beslissingsbevoegd. Nienke: “Met mijn moeder ging ik naar de huisarts. Die adviseerde om met een gynaecoloog te gaan praten. Uiteindelijk ben ik doorverwezen naar een gespecialiseerde kliniek.”

Geen gespreksonderwerp

Anders dan ooglidcorrecties of liposuctie is een schaamlipverkleining niet direct iets wat op een gemiddeld feestje aan de orde komt. We horen er dus zelden over. Hoe vaak en op welke leeftijd schaamlipverkleiningen worden uitgevoerd, is sowieso onduidelijk. Een schatting is dat het maximaal drie procent van de totale cosmetische chirurgie is. “Dat we niet precies weten hoe vaak de ingreep plaatsvindt, komt doordat allerlei beroepsgroepen deze cosmetische operatie mogen uitvoeren”, aldus Müjde Özer. “Naast plastisch chirurgen en gynaecologen ook dermatologen, urologen en zelfs huisartsen. Zelf vind ik dat je plastische chirurgie aan de gespecialiseerde beroepsgroep moet overlaten.” Daar koos ook Anky voor, na jarenlang getob. “Ik schaamde me voor mijn probleem, en vanwege die ongelijke schaamlippen wilde ik na die bevalling steeds minder vrijen. Omdat ik het goed gecorrigeerd wilde hebben, maar ook omdat ik het seksuele ongemak zou moeten bespreken, wilde ik praten met een echte professional op dit gebied. Daarom stapte ik naar een deskundige in een gerenommeerde kliniek.”

Beetje bijgewerkt

Bij vrouwen die een labiaverkleining willen, is schaamte een belangrijke reden, weet ook Müjde Özer: “Opmerkingen die ik vaak hoor: ‘Ze zijn niet mooi’, ‘Ze steken veel meer uit dan bij anderen’, ‘De vorm is niet normaal’. Allemaal dingen waarover vrouwen onzeker zijn.” Ook als iemand gaat scheiden, kan dit een reden zijn om hulp te zoeken. “Sommige vrouwen zeggen dat ze zich altijd hebben gestoord aan hun schaamlippen. Voordat ze eventueel aan een nieuwe relatie beginnen, willen ze dit alvast hebben opgelost. Vaak is het een zelfopgelegde beperking, want ik hoor ook dat hun exen er nooit over klaagden.” Dat vrouwen denken dat het er anders uit hoort te zien, heeft alles te maken met de media. Daarom is het belangrijk dat artsen uitleggen dat internet en blootblaadjes een vertekend beeld geven. “Er wordt gefotoshopt waardoor het lijkt alsof de vrouwen kleinere schaamlippen hebben. Ook zijn genitaliën tegenwoordig beter zichtbaar omdat veel mensen de schaamstreek ontharen. Daarnaast vallen bij slanke vrouwen de binnenste schaamlippen meer op omdat de buitenste minder vol zijn.” Maar wat als je er ook lichamelijk ongemak van hebt, zoals Nienke bij fietsen en Anky tijdens vrijen? Ook dan is het volgens Müjde Özer belangrijk dat artsen goed doorvragen. Want de omvang of de vorm van je schaamlippen hóeven hiervan niet de oorzaak te zijn. “Pijnlijke of beschadigde schaamlippen kunnen het gevolg zijn van vrijen zonder opgewonden te zijn. Gemeenschap is dan pijnlijk en kan wondjes veroorzaken. Net als het dragen van strings, dat schuurt en creëert pijnlijke plekjes.” Een strakke string is volgens haar net zoiets als een strak touwtje om je vinger; het voelt niet prettig en doet zeer. “Dit soort ongemak door vrijen of ondergoed heeft weinig te maken met grote schaamlippen. Dan is het de vraag of je moet opereren.”

Andere oorzaak

Dat de reden achterhalen belangrijk is, bleek toen Tabitha (35), moeder van vier kinderen, naar het spreekuur van Müjde Özer kwam: “Ze vertelde dat ze altijd pijn had bij haar genitaliën, vooral tijdens seks. Ze gaf de schuld aan haar schaamlippen. Toen ik haar bij het lichamelijk onderzoek vroeg om de exacte pijnplek aan te geven, wees ze op een litteken: resultaat van een knip tijdens een bevalling.” De arts constateerde dat op die plek een neuroom was ontstaan, een doorgesneden zenuw waarvan de uiteinden pijnlijke ‘bolletjes’ hadden gevormd. Dit was de werkelijke oorzaak van de pijn. “Deze patiënt had al een gynaecoloog en een seksuoloog bezocht, maar helaas hadden zij hier niet aan gedacht. Gelukkig is het opgelost. Maar het bewijst dat goed luisteren naar de patiënt essentieel is.” Op het spreekuur blijkt ook weleens dat een schaamlipverkleining niet uitgevoerd kan of mag worden vanwege zogeheten contra-indicaties. “Daaronder vallen bijvoorbeeld seksueel misbruik, ernstige psychische problemen en body dysmorphic disorder. Bij die laatste aandoening heeft iemand grote angst voor lichamelijke afwijkingen, ook wel ‘ingebeelde lelijkheid’ genoemd. Voor vrouwen met dergelijke problematiek is het goed om andere professionele begeleiding te krijgen. Schaamlipverkleining helpt dan niet.” Ook vrouwen met bekkenbodem-issues opereert ze niet zomaar. “Soms zie ik dat iemand heel gespannen op de stoel zit, met gekruiste benen, samengeknepen billen en een vastgezet bekken. Dan bespreek ik dat rustig en doe eerst onderzoek. Mogelijk is er dan eerder sprake van een overactiviteit van de bekkenbodem dan van te grote schaamlippen.”

Hoge prijs

Nienke en Anky kwamen wel in aanmerking voor schaamlipverkleining en zijn blij met het resultaat. Maar de prijs was hoog, vonden moeder Saskia en dochter Nienke. Ze waren een paar duizend euro kwijt en de verzekering vergoedde de ingreep niet. Nienke: “Dat vind ik niet eerlijk voor meisjes die deze operatie ook nodig hebben, maar die niet kunnen betalen. Mijn gynaecoloog zei weliswaar dat hij de operatie ook kon doen voor een lager bedrag, maar hij vertelde eerlijk dat het resultaat bij een kliniek beter zou zijn.” Het pakte goed uit voor Nienke. “Het is mooi geworden en ik heb geen klachten meer bij sporten, fietsen en tampongebruik. Daardoor voel ik me zelfverzekerder.” Ook Anky is tevreden. “De operatie was goed te doen. Ik heb een paar weken in een joggingbroek rond gehobbeld en vooral jurkjes gedragen, maar ik was dolblij dat ik in de zomer weer in bikini durfde. Na een paar maanden verdween mijn schaamte en onzekerheid en vond ik het eindresultaat mooi. Fijn is ook dat de intimiteit met mijn man daardoor makkelijker is geworden. Ik heb weer zin om met hem te vrijen. Eigenlijk had ik het jaren eerder moeten doen.”

Illustraties: Stocksy. | Met dank aan: Dr. Müjde Özer, plastisch chirurg en arts-seksuoloog (FECSM) bij V-klinieken Leiden en Naarden en BovenIJ Ziekenhuis Amsterdam, Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC)