“Alsof ze onze hoogbejaarde moeder in de steek laat”

Als haar zus aankondigt dat ze naar Italië verhuist, is Vera (59) verbaasd en vooral boos. “Kan ze nou echt niet een paar jaar wachten?”

“Nadat onze vader op jonge leeftijd aan kanker overleed, ontpopte onze moeder zich tot een leeuwin. Ze wilde haar kinde­ren een zo onbezorgd mogelijke jeugd geven en deed daar alles voor. Karin en ik waren twaalf en tien en misten onze vader natuurlijk gigantisch. Mama zette haar schouders eronder. Haar eigen verdriet drukte ze weg. Als werkende vrouw die in haar eentje een gezin en huishouden moest runnen liep ze zichzelf gigantisch voorbij, maar klagen deed ze nooit. Ook nu niet, nu Karin haar huis in de verkoop heeft gezet en het plan heeft opgevat om voorgoed naar Italië te emigreren. Hoe kun je zo kortzichtig zijn, vraag ik me af. Onze moeder is 86, mankeert van alles en is voornamelijk aangewezen op mantelzorg. Juist de vrouw die er altijd voor ons is geweest en die nu voor het eerst in haar leven hulpbehoevend wordt, laat je in de steek? Dat gaat er bij mij gewoon niet in.”

Onzalig plan

“Ik weet dat Karin al heel lang rondloopt met het idee om in Italië te gaan wonen. Ze is gek op het land en spreekt de taal vloeiend. Het liefst wilde ze dertig jaar geleden al emigreren, alleen wilden haar man en kinderen niet mee. Maar van haar man is ze nu gescheiden en haar volwassen kinderen zijn uitgevlogen. Toch kwam haar ­mededeling voor mij volkomen ­onverwacht. Karin is nog niet met pensioen, ze heeft hier nog gewoon een baan en een druk sociaal leven. Waarom zou je dan je biezen pakken om ergens in een slaapdorpje in Italië te gaan wonen? Want dat is wat ze wil: zo ver mogelijk van de toeristische plekken vandaan, ze wil het ­authentieke Italië ervaren. Eerst dacht ik nog dat ze in de oriënterende fase zat, maar ze liet me weten dat het tekoopbord al in haar tuin staat. Ik stond perplex. Allebei hebben we zorgtaken voor onze moeder. Zij haalt elke week de zware boodschappen en helpt haar met administratieve zaken. Ik woon verder bij haar vandaan en haal mama wekelijks op om samen een uitstapje te maken, even samen lunchen of een kleine wandeling met de rollator. Mijn moeders wereld wordt steeds kleiner. Veel van haar vriendinnen zijn overleden of stappen niet meer in de auto om naar haar toe te rijden. Ze wordt een beetje doof en slechtziend, haar artrose speelt haar parten en ze kan daardoor steeds minder. Lezen gaat moeizaam, een gesprek voeren ook. Ze vindt het fijn om haar dochters om zich heen te hebben, al is het maar even samen een kopje thee drinken of met elkaar naar een tv-programma kijken. ­Gezelligheid en samenzijn is juist nu en op deze leeftijd zo belangrijk voor haar, en wat is het mooi dat we haar dat plezier kunnen geven. ­Althans, dat vind ik. Kon Karin nou echt niet een paar jaar wachten?”

Ruzies

“Mama werd emotioneel toen Karin bij haar was en vertelde dat ze voorgoed vertrekt naar Italië. Natuurlijk riep ze dingen als ‘Maar kind, wat ga je daar dan doen’, en ‘Wanneer zie ik je dan weer?’. Karin verzekerde haar dat als er wat was, ze meteen in het vliegtuig zou stappen om terug naar Nederland te komen. En dat mama altijd bij haar kon langskomen voor een vakantie. Zie je het voor je? Van haar gelijkvloerse seniorenwoning naar een rollator-onvriendelijk Italiaans huisje? Normaal kunnen Karin en ik prima door één deur, maar we hebben er al verschillende ruzies over gehad. Ik heb gezegd dat ik haar ­timing niet handig vind, dat dit echt heel zwaar is voor mama, en gevraagd waarom ze niet een paar jaar kan wachten. Maar wat ik ook zeg, het is aan dovemansoren gericht. Ze zegt dat ze haar huis nu gunstig kan verkopen zodat ze in Italië van haar spaargeld kan leven tot het moment dat ze pensioen krijgt. En dat het leven zo over kan zijn, aangezien onze vader ook niet oud is geworden. Ze heeft nu het lef en de energie om te gaan, legde ze uit, en is bang dat ze anders haar langgekoesterde droom nooit meer zal uitvoeren.”

Zelfzuchtig

“Voor mij staat de emigratie van Karin symbool voor een maatschappij die steeds zelfzuchtiger wordt. We jagen allemaal ons eigen geluk na. Ónze dromen moeten vervuld worden. Waarom hebben we niet wat meer oog voor elkaar? We weten allemaal hoe belabberd de ouderenzorg vandaag de dag geregeld is. Niemand wil eindigen in een verzorgingshuis. Wie thuis wil blijven wonen, is voor een groot deel aangewezen op mantelzorg. Ik vind het schrijnend dat mama, die zich in onze jeugd uit de naad heeft gewerkt om ons alles te geven en ons heeft overladen met haar aandacht en liefde, nu in de steek wordt gelaten door haar oudste dochter. Onze moeder wil ons niet claimen of voor haar karretje spannen. Ze laat ons vrij, maar juist omdat ze zichzelf tot op de dag van vandaag wegcijfert lijkt Karin niet te zien hoezeer ze vereenzaamt, hoe zwaar het haar valt om altijd pijn te hebben van artrose en zo aan huis gekluisterd te zijn. Nog even en dan is onze moeder er niet meer, ze heeft niet het eeuwige leven. Het valt me zwaar om te zien dat ze op deze leeftijd alsnog een groot verlies moet meemaken, dat van haar oudste dochter die over enkele maanden vertrekt. Het is gezien de leeftijd van onze moeder maar de vraag of ze elkaar ooit weer zullen zien.”