Internist Marcel Levi: “Kans op bijwerkingen AstraZeneca-vaccin extreem veel kleiner dan verongelukken”

Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.

Marcel Levi: “De bijwerkingen die we bij het AstraZeneca-vaccin zien, zijn wat hoofdpijn en een koortsig of grieperig gevoel. Maar deze klachten zijn in een paar uurtjes verdwenen. Een andere klacht is een stijve arm. Maar ook dit is vaak na een dag weg en wordt ook vernomen bij andere vaccinaties. Ik denk dat mensen zich hier niet zo snel druk om gaan maken. Daarnaast is er een zeer zeldzame en specifieke bijwerking van het AstraZeneca-vaccin. Het betreft een heel speciale vorm van trombose. Normaal is dit een ziekte die veel in de benen en longen optreedt. Maar in dit geval treedt het op in het hoofd en de darmen. Dat klinkt eng, maar de kans dat je dit krijgt is écht heel klein. En het is meestal goed te behandelen.”

Hoe groot is de kans op een ernstige bijwerking?

“Deze bijwerking is zeldzaam, al snap ik de angst wel. Want je neemt een vaccin om niet ziek te worden en dan bestaat er plots een kans dat je een ándere ziekte krijgt. Maar mensen ouder dan 50 jaar hebben een kans van 1 op 1.000.000 om na het vaccin trombose te krijgen. Bij mensen jonger dan 50 jaar is die kans in de orde van 1 op de 200.000. Het is misschien lastig voor te stellen hóe groot de kans dan precies is. Maar als je gewoon deelneemt aan het verkeer heb je elk jaar een kans van 1 op 1000 om een ernstig verkeersongeluk te krijgen. De kans om te verongelukken is dus zelfs voor jonge mensen tweehonderd keer groter, dan dat je een bijwerking van het vaccin krijgt.”

Hoe kan het dat jonge mensen meer bijwerkingen hebben?

“Dit weten we nog niet precies. Het zou kunnen zijn – en dat is de simpelste en meest logische verklaring – dat de trombose komt door een verkeerde antistof die je per ongeluk aanmaakt na de vaccinatie. Officieel heet dat een ‘auto-immuunreactie’ in je eigen lichaam. De immuunrespons na vaccinatie bij jonge mensen is gewoon een stuk beter en dus ook heftiger dan bij ouderen. Dus de kans is groot dat oudere mensen dezelfde reactie krijgen, maar er gewoon minder ziek van worden omdat de reactie minder heftig is.”

Kan het vaccin je DNA veranderen?

“Dat is totaal uitgesloten, dit is biologisch gewoon echt onmogelijk. Het is natuurlijk best ingewikkeld om alle medische taal te begrijpen. En dan is twijfel die gezaaid wordt op sociale media in de geruchtenhoek gemakkelijker om te snappen. Dat is niet erg, je bent niet dom als je alles niet direct snapt. Het is een gezonde reactie om vragen te stellen en je zorgen te maken. Maar als de dingen uitgelegd worden door een persoon die er wél weet van heeft, is het belangrijk om hier dan ook naar te luisteren. Nogmaals: jouw DNA kan er écht niet door veranderen.”

Is het aan te raden om de tweede prik van een ander vaccin te nemen als je bang bent voor de mogelijke bijwerkingen?

“Dit is zeer onverstandig, ook omdat we nog niet weten of twee verschillende vaccins door elkaar goed werken. Maar er is goed nieuws: alle gevallen waarin er trombose optrad, gebeurde dit na de eerste prik en niet na de tweede. De klachten traden op tot maximaal twee weken na de vaccinatie. Dus heb je de eerste prik doorstaan zonder complicaties, dan is er vrijwel geen kans dat je bijwerkingen na de tweede krijgt. Dus daar hoef je niet bang voor te zijn.”

Hoe belangrijk is vaccinatie?

“De kans dat je covid krijgt is echt heel hoog. En de kans dat je als 50-plusser met covid naar het ziekenhuis moet is óók groot. En van de 50-plussers met covid belandt één op de drie op de intensive care, en de helft daarvan overlijdt. Als je deze kans tegenover de kans op een eventuele bijwerking van het vaccin zet, dan is er wat mij betreft echt geen enkele discussie of inenten verstandig is of niet. Dit beschermt je tegen de ziekte en heeft als bijkomstigheid dat het de verspreiding van het virus stopt.”

“Ben je jonger dan 50? Dan is de kans op covid ook groot – de kans op besmetting hangt niet af van leeftijd – maar de kans dat je als jonger persoon in het ziekenhuis belandt of eraan overlijdt is een stuk kleiner. Maar die kans is nog altijd wel groter dan dat je een bijwerking van het vaccin krijgt. Dus ook voor deze groep geldt dat kiezen voor vaccinatie nog altijd de verstandigste keuze is.”

In de strijd tegen corona kun je vanaf nu thuis een covid-19 zelftest doen. In deze video leggen wij uit hoe je deze test afneemt.