Loes Luca: “Ik wil niet dat mijn kind ooit voor mij moet zorgen”

De hitserie Maud & Babs is gebaseerd op Libelle’s column Maud. Loes Luca (67) speelt Babs, een dementerende vrouw. Uit het leven gegrepen, want haar eigen moeder heeft al jaren Alzheimer. “Elke dag moet ik meer afscheid van haar nemen.”

Er is er maar een die zo aanstekelijk lacht als zij, en dat is Loes Luca zelf. Een brede, grote lach van oor tot oor, met twee vrolijke ogen erboven. Ze zal die lach tijdens dit gesprek een paar keer laten zien, ook als het over verdrietige zaken gaat. Vanaf haar Franse vakantieadres zwaait ze naar het beeldscherm. Later zal ze met haar handen door haar haren gaan of staat ze opeens rechtop om te laten zien dat ze wat is aangekomen (“Kijk! Zie je?”). Ze logeert bij Bernard, de vader van haar dochter Nina. Hoewel hun scheiding destijds niet op haar initiatief was, zijn ze altijd goed met elkaar gebleven. Ze is nu eenmaal niet wrokkig aangelegd. Daarnaast is ze zo trouw als een aap, zegt ze daarover. Vandaar dat ze nu ook een extra telefoon op tafel heeft gelegd, voor het geval Bernard, haar moeder of Nina belt. “Als dat zo is, neem ik op, hoor. Maar alleen voor die drie.” Lacht: “Verder laat ik iedereen verrekken.”

Loes, hoe gaat het met je?

“Goed!”

Je ziet er ook goed uit.

“Ja? Nou, ik rook al ruim een jaar niet meer. Ik rook dus ook al ruim acht kilo niet meer, om het zo maar te zeggen.”

Terwijl je ooit zei dat je zo ongeveer rokend geboren bent!

“Ik vind het ook moeilijk, vooral met een glaasje wijn kan ik ernaar verlangen. In plaats van een sigaret gaat er nu dus weleens een stroopwafeltje in. En vanaf mijn vijftigste doe ik aan pilates en zwemmen, maar de sportscholen waren natuurlijk een tijd dicht.”

Welke dingen houden je op dit moment nog meer bezig?

Houdt een stuk stof voor de camera: “Ik ben een rokje aan het maken. En ik ben net terug uit Engeland, mijn kind woont daar. Haar schoonvader lag op sterven, dus ik was ook bij de stervende schoonvader. Ik was nogal gek op die man, noemde hem altijd my hero. Dus ik heb best een pittige tijd achter de rug, ik vind het fijn om nu even adem te kunnen halen.”
Dat ‘ademhalen’ deed ze tijdens de lockdowns ook door veel en vaak te koken. Voor de buren (“Dan appte ik: het uitgifteloket is open! En dan kwamen ze met hun bakjes”) en voor het personeel in Erasmus MC. Dat moest, want omdat ze niet kon werken zat ze er soms best doorheen. “Mensen uitnodigen mocht ook niet, zo had ik toch nog wat.”

Was je bang dat je niet meer kon gaan werken?

“Ik dacht eerder: ik ga niet meer werken. Ik vond dat onze regering mijn sector zó liet zitten en werd moedeloos van wat er allemaal niet mocht. Ik heb echt gedacht: joh, krijg het lazarus, ik ga gewoon met pensioen. Het leek erop dat de overheid blij was dat ze van ons af waren, van die vervelende mensen die om geld vragen. Ik vond het heel erg naar, al gebeurden er ook mooie dingen. Scenarioschrijfster Maria Goos had een stuk geschreven voor Pierre Bokma en mij. Zoek! heet het, over eigenaren van een hond. Wij spelen al die eigenaren en Pierre speelt zelfs de hond, het is ontzettend grappig. Dat stuk zijn we gaan repeteren. Pierre heeft mij in die tijd echt mijn speelplezier weer teruggegeven. Uiteindelijk hebben we het stuk zelfs gespeeld: zeven keer voor vijftig mensen en een keer in zo’n Fieldlab met honderdachtentachtig heel blije mensen. Het was beter dan niks.”

Kook je ook zo uitgebreid voor jezelf?

“Dan is het iets minder, daarom heb ik vaak mensen te eten, dat vind ik gezellig. En via een buurman zit ik sinds een jaar of vier in een groepje dat zichzelf hermanos del mercado noemt, vrienden van de markt. Elke zaterdag komen we elkaar tegen op de Rotterdamse markt, daarna drinken we koffie en soms hebben we etentjes of uitstapjes. Het is een verrijking, ik vind het heerlijk om van die leuke oude-knakker-vrienden te hebben. De mannen fietsen ook met elkaar, maar daar doe ik niet aan mee. De enige andere vrouw in het groepje is Monique. Zij is een vriendin geworden en houdt net als ik van breien.”

Vind je het lastig om nu een sociaal netwerk op te bouwen of vast te houden?

“Ik was altijd al erg van veel etentjes geven en verjaardagen met lange tafels. Al heb ik dat niet van huis uit meegekregen. Toen mijn vader stierf, stonden er zeven mensen aan zijn graf en daarvan waren er vijf vrienden van mij. Mijn 87-jarige moeder is al een tijd aan het dementeren, zij heeft ook nooit veel vrienden gehad en heeft nu eigenlijk alleen nog mij en haar ex-man Ed. Hij is nog steeds heel lief voor haar. Maar al met al is het verschrikkelijk moeilijk om aan te zien.”

Mag ik vragen waarom precies?

“Dementie is een moeilijke, gemene, mensonterende rotziekte. Ik zie haar elke dag meer afglijden, elke dag moet ik meer afscheid van haar nemen.”

Jullie waren heel hecht, vroeger ging je elke zaterdag met haar naar de markt.

“Ja, maar dat kan al heel lang niet meer. Ik heb twee jaar lang elke dag voor haar gezorgd, werken kon ik niet in die tijd. In februari 2019 ging ze toch naar een verzorgingshuis, het kon niet anders. Elke dag belde ze me op wanneer ik haar weer kwam halen. Het was een hel, ik voelde me zo schuldig. Inmiddels weet ze niet meer hoe de telefoon werkt, bellen kan ze alleen nog als Ed het voor haar doet. Godzijdank. Dat bedoel ik niet naar hoor, maar het was gewoon te veel.”

Hoe gaat het nu met je moeder?

“In het begin bracht ik elke zaterdag bloemen en sprong ik overal voor in de auto, nu ga ik een of liever twee keer per week langs en ik doe haar was. Dat is helemaal geen opgave. Ik doe het graag.”

Niet iedereen heeft een kind dat automatisch gaat mantelzorgen...

“Ik zou het zelf ook niet willen, ik wil dat mijn kind niet aandoen.”

Jij maakt je sinds een paar jaar hard voor de Coöperatie Laatste Wil, die vindt dat mensen zelf moeten kunnen beslissen wanneer hun leven eindigt.

“Ja, héél hard. Ik heb ook een euthanasieverklaring en dat komt door mama. Als ik ooit de diagnose Alzheimer krijg, wil ik er zelf een waardig eind aan kunnen maken. Dus niet door voor een trein te springen, want dat vind ik akelig voor degene die de trein bestuurt of voor de mensen die me uit de rails moeten poeren.”

Toch rust er ook een taboe op vrijwillige levensbeëindiging

“Voor sommige mensen is dat misschien zo, maar dan denk ik weer aan my hero, de schoonvader van mijn kind. Die lag vanwege uitgezaaide prostaatkanker vijf maanden verlamd op bed en wilde elke dag dood. Hem hadden ze gewoon een pil moeten geven, maar in Engeland is dat al helemáál onmogelijk. Hij smeekte om meer morfine maar dat kon niet, want dan raakten zijn verpleegkundigen hun baan kwijt. Het was gruwelijk. Ik vind dat iedereen dit zelf moet kunnen bepalen, ook jonge mensen. Niet dat je nou bij het eerste ongelukje dat je overkomt meteen zo’n pil moet nemen, als hier een leeftijdsgrens op komt vind ik dat misschien ook goed. Maar als iemand meent van een hoge flat te moeten springen, denk ik: dat is toch akelig, dat gún je mensen toch niet?”

In de nieuwe MAX-serie Maud & Babs speel je de dementerende moeder Babs. Hoe was dat?

“Het was fijn en bijzonder om te spelen hoe het is als je de weg kwijtraakt en dat zelf niet weet. En de vrouw die ik speel begint net als mama: die denkt nog steeds dat ze precies hetzelfde is. Dat is zó gek. Mijn moeder kon erg goed koken, maar op een dag deed ze crème fraîche door de kroten. Ook zette ze opeens mijn bord op een andere plek aan tafel of stonden er weet-ik-veel hoeveel pakken ontdooid ijs in de ijskast.”

Je zei net dat je twee jaar niet hebt gewerkt omdat je voor haar zorgde.

“Mijn enige project was de film Mi vida in 2019, die speelt in Spanje. Nou, het was verrukkelijk om even weg te zijn van alle zorgen, al liet ik haar achter met een goedgevulde vriezer en instructies voor haar ex-man Ed. Ik was in tijden niet zo gelukkig geweest als tijdens die weken in Spanje. Toen ik terug was, dacht ik het allemaal weer aan te kunnen met mama. Dat was niet zo. Ik ging zo, báf, weer dat grote, zwarte Alzheimer-gat in. Alles begon meteen opnieuw.”

Wanneer besloot je dat het zo niet langer kon?

“Ik ben in therapie gegaan. Omdat ik het niet meer wist en ik mezelf daardoor een akelig mens vond. Gelukkig heeft Ed mij daar heel erg mee geholpen. Hij was een grote steun, vooral omdat hij óók van haar houdt. Nu zit ze in het Ben Oude Nijhuis, dat is opgericht door tv-presentator Jan Slagter. Daar zit ze prima, maar ze is ook veranderd hoor. Soms krabt en slaat ze medebewoners en ze própt haar eten naar binnen.”

Haalt haar handen door haar haar:

“Het is allemaal zo naar.”

Herkent ze je nog wel?

“Ja, mij, Ed, haar broer en zus en mijn kind herkent ze nog. ‘Dag kindje, dag lief kindje van me’, zegt ze soms tegen mij. Het breekt elke keer mijn hart. Maar dat mijn dochter vier jaar geleden is getrouwd en dat mama daar zelf ook bij was: ze heeft geen idee meer.”

Ik wil het nog even over de liefde hebben…

“Ja?”

In de eerste aflevering van de nieuwe serie Maud & Babs flirt jij, als Babs, met een heel leuke mijnheer-op-leeftijd in het zwembad. In een nieuw zwempak waar het prijskaartje nog aan hangt omdat Babs is vergeten dat eraf te halen.

“Ja, leuke scène is dat hè?”

Heel leuk! Maar toch: mag ik vragen hoe met de romantische liefde is in jouw leven?

Grote lach: “Ja hoor, ik ben nog steeds met Harald (van der Lubbe, die in 2008 onverwacht overleed, red.). Ik heb veel leuke vrienden, maar vrijen doe ik niet met een ander. En dat is niet omdat ik me er voor afsluit, het is gewoon niet gebeurd. Ik vind heel veel mannen leuk, maar niet om mee in bed te gaan liggen. Bovendien ben ik bijna achtenzestig, dan trek je niet zo makkelijk meer je hemd uit voor iemand hè? Natuurlijk vind ik het soms nog moeilijk, de eenzaamheid kan me weleens overvallen. Want die ene die ik zo graag bij me zou willen, is er niet. Met hem heb ik dus nog steeds verkering, al komt-ie nooit meer thuis.” Grote, lieve lach: “Zo voelt het wel. Het komt erop neer dat ik niet zo heel goed ben in loslaten.”

De telefoon op tafel gaat.

“Dat is mijn kind”, zegt Loes. “Ik neem even op, goed?” Dan: “Het interview is bijna klaar. Oké, lieverdje. Ik bel je zo terug, schatje!”
Tegen mij: “Heb je alles wat je wilde?

Ik heb alles Loes, dank je wel.

“Mooi, goed! Hee, dan klik ik dit gesprek met jou nu weg, oké? Dag hoor! Het beste!” ■

‘Onze’ Maud

Libelle-lezers kennen haar goed: Maud is al jaren een veelgelezen feuilleton in het blad. Sinds 12 september is de dramaserie Maud & Babs te zien op NPO1 . De 8-delige serie gaat over Maud, die mantel­zorgt voor haar dementerende moeder Babs. Daarnaast heeft Maud een verloskundigenpraktijk en een gezin met 2 studerende kinderen. De overige hoofdrollen zijn voor Rifka Lodeizen, Kim van Kooten en Peter Paul Muller.