Margriet (57) werkt bij 113 zelfmoordpreventie: “Na een zwaar gesprek pak ik altijd even een kop koffie”

Margriet Vonk (57) praat bij 113 Zelfmoordpreventie met mensen die suïcidale gedachten hebben.

“Drie jaar geleden zocht ik naar een manier om iets bij te dragen aan de samen­leving. Voordat ik kinderen kreeg, had ik altijd gewerkt als ­sociotherapeut in de verslavingszorg. Ik stopte toen ik moeder werd, maar nu waren de kinderen zelfstandig. Op Facebook kwam een advertentie voorbij van 113 Zelfmoordpreventie, ze zochten ­vrijwilligers. Hun slogan ‘praten helpt’ sprak me aan. Luisteren, een goed ­gesprek zonder uiterlijk vertoon, dat kan ik goed. Met het onderwerp op zich had ik geen directe affiniteit, maar dat veranderde ironisch genoeg toen ik ­midden in het trainingstraject zat. Duncan, een vriend van onze kinderen, maakte een einde aan zijn leven. Een ontzettend getalenteerde en sportieve jongen uit een leuk gezin die zomaar uit het leven stapte, zo onbegrijpelijk. Ik zag hoeveel impact zijn dood had op zijn ouders en omgeving. Hij had pas op het allerlaatst tegen iemand verteld over zijn somberheid, dat hij niet lekker in zijn vel zat, maar toen was het eigenlijk al te laat. Duncan werd een extra motivatie in mijn gesprekken.”

Na-apen

“De mensen die bellen tonen zich in al hun kwetsbaarheid. Het voelt zo ­waardevol als ik kan helpen een zelfmoordpoging uit te stellen of los te laten. Juist in deze tijd met lange wachtlijsten in de zorg is het belangrijk dat wij vierentwintig uur per dag bereikbaar zijn. Het is een fabel dat mensen die zeggen dat ze denken aan zelfdoding, het niet doen. Vroeger werd je als een aansteller gezien, een aandachtvrager. Nu niet meer, gelukkig. Wel is het nog steeds oppassen voor triggers. Een tvprogramma over zelfdoding of een popster die uit het leven stapt, dat zorgt voor een piek bij 113. Het leidt ook tot het zogeheten copycat-gedrag. Als een scholier zelfmoord heeft gepleegd, worden scholen in de omgeving gewaarschuwd: pas extra goed op je leerlingen. Want zoiets kan suïcidale gedachten uitlokken. Het is daarom belangrijk dat de media niet sensationeel berichten, niks vertellen over details. Maar we moeten wel het gesprek met elkaar aangaan, de ander altijd serieus nemen. Iemand heeft daadwerkelijk pijn. Veel mensen willen niet echt dood, ze willen dat het lijden stopt. Onder een uitspraak als: ‘Het hoeft van mij niet meer…’ zit een ander verdriet.”

Geraakt

“Vraag iemand eens: ‘Hoe gaat het nu echt met je?’ Interesse tonen kan al helpen. Zelf probeer ik vooral echt contact te maken. Vaak is de erkenning dat iets inderdaad heel rot is al fijn. Ik ben blij als ik voel dat de spanning zakt en merk dat iemand iets minder in paniek of somber is. Niet iedereen wordt immers geboren met een optimistische aard. De een is gevoelig voor blaasontstekingen, de ander trekt zich het leven meer aan. Dat betekent niet dat je niet spoort of deugt. Iedereen heeft zijn eigen noden, van financiële problemen, pesten, eenzaamheid en genderproblematiek tot ­onzekerheid. Ik heb iedereen aan de lijn, alle rangen en standen, kinderen van twaalf tot een vrouw van tachtig. Maar ook naasten, buren, familieleden, leraren die zich zorgen maken. Soms word ik zelf geraakt door een gesprek. Zo was er laatst een vader die zo liefdevol zijn zorgen om zijn kind uitte, dat ik zelf ­volschoot. Dat heb ik hem ook verteld.” “Vaak zeggen mensen: ‘Dat zou ik nooit kunnen’, of: ‘Wat knap van je’, als ik over dit werk vertel. Maar het enige wat je hiervoor hoeft te hebben is een warm hart en een koel hoofd. Goed kunnen luisteren en een beetje creatief zijn om mensen op het andere been te krijgen. Het is ook echt niet alleen maar narigheid. Bij 113 gaat het over de dood, maar juist ook over leven. Wat is waardevol? Waar heb je plezier in? Na een zwaar gesprek pak ik altijd even een kop koffie en las een rustmoment in. Ook hard­lopen helpt mijn hoofd leeg te maken. Ik werk bewust maar vier uur per week, dat houdt me fris. Maar eigenlijk word ik er alleen maar beter van. Het geeft mijn leven betekenis. Alles is ­tegenwoordig gericht op het individu, terwijl de schoonheid zit in de verbondenheid.”