Sylvia Kristel in Libelle

Sylvia Kristel (54) werd wereldberoemd door haar rol in de erotische film Emanuelle en leefde het leven van een ware filmster. Maar het geld dat ze verdiende, is ze kwijt, voornamelijk door onverantwoorde uitgaven van haar voormalige Franse echtgenoot. Tegenwoordig woont ze op 40m2 in Amsterdam en leeft ze bij de dag. Onlangs verscheen haar autobiografie: Naakt.

Je bent weer terug in Nederland en woont in Amsterdam. Hoe bevalt dat?

“In 1998 woonde ik in Brussel met mijn inmiddels overleden vriend Freddy de Vree. We hadden ieder ons eigen appartement op nog geen honderd meter afstand van elkaar omdat zijn woning te klein was. Op een dag kondigde hij aan binnen Brussel te gaan verhuizen en zei dat ik maar in Amsterdam moest gaan wonen. ‘Wat een aparte manier om een relatie te beëindigen’, zei ik nog. ‘Nee hoor,’ zei hij, ‘de relatie wordt niet beëindigd, we gaan alleen een stukje verder van elkaar wonen.’ Zo is het ook gegaan, we kregen een weekendrelatie. En ach, Amsterdam is wel een goede plek om te wonen. Alleen, hoe vind je in hemelsnaam een woning in die stad? In Brussel ga je gewoon appartementen bekijken, maar hier is het onmogelijk om iets te vinden. Uiteindelijk kreeg ik een appartement van 40 m2 aangeboden van een kroegbaas. ‘Het is niets voor een filmster’, zei hij, maar ik ben er gelukkig mee. Ik woon in het ‘penthouse’ zeg ik altijd, de vierde verdieping, maar dan zonder lift. Natuurlijk zou ik wel meer ruimte willen of een lift en ik vind het jammer dat ik geen plek heb om te schilderen. Die paar spullen die ik heb, nemen alles in beslag. Het zou fijn zijn als ik een atelier zou hebben. Bedje en een kacheltje erbij. Meer heb ik niet nodig.“

Dat is nogal een verschil met hoe je woonde in Frankrijk en Amerika, waar je zelfs inwonend personeel had. Je ex-man Philippe Blot (‘Christophe’ in de autobiografie Naakt) heeft je hele vermogen erdoorheen gejaagd en je met schulden opgezadeld. Hoe gebeurt zoiets?

“Mijn echtgenoot beheerde mijn geld. Hij was ‘filmmaker’ en dacht dat hij Orson Welles was, iemand die een script kon schrijven en die kon produceren en regisseren tegelijk. Hij was een fantast. In plaats van dat hij investeerders voor films zocht, sloot hij persoonlijke leningen af. Bij de eerste films zijn we nog uit de kosten gekomen, maar daarna niet meer. Op een gegeven moment kreeg ik $ 350.000,- (ca. € 270.000,-) voor het maken van een Amerikaanse film. Zodra dat geld op mijn rekening stond, meldde de bank dat ze mijn geld als borg voor Philippes zakenrekening wilden. Philippe heeft mijn vermogen geïnvesteerd in personeel, Mercedessen en vakanties met jachten en personeel aan boord, echt belachelijk. Ik zat me er constant over op te winden, maar hij vond dat ik dat verplicht was aan mijzelf. Tja, en ik vond het belangrijker om met iemand te zijn, afhankelijk te zijn. Ik kon destijds niet alleen zijn, in Los Angeles had ik zelfs een inwonende huishoudster. Je weet dan dat er tenminste iemand bij je is als je in paniek raakt. Philippe was een oplichter, maar wel heel charmant. Dat moest ook wel, anders trapte niemand in zijn verhaal! Hij had twee kinderen en mijn zoon Arthur kon het goed met ze vinden. Ik wilde een groot gezin met een leuke man. Dat was Philippe, een mooie man, hij had zelfs een geweer. Het zweet breekt me nog uit als ik eraan denk. Hoe stom kan iemand zijn?”

Waar leef je momenteel van?

“Ik heb geleerd niet te ver vooruit te kijken. Ik moet er niet over nadenken hoe ik de huur ga betalen over drie jaar. Of hoe het met mijn gezondheid zal gaan. Deze maand gaat alles prima. En de volgende maand ook. Ik plan geen vakanties, op deze manier gaat het goed. Maar waar ik van leef? Ik doe wel eens iets met componist Stephen Emmer. Het is een leuk initiatief: ik lees gedichten van Baudelaire en hij maakt de muziek erbij. We hebben opgetreden op het Crossing Border Festival, dan verdien je weer een zakcentje. Een vriendin zei laatst dat veel auteurs niet verdienen aan het schrijven van hun boek, maar aan het voorlezen ervan. Zo heb ik ook opgetreden op het Utrechts Literair Festival waar ik erotische gedichten van Baudelaire heb gelezen. Het erotische gehalte daarvan valt trouwens nogal mee. Het gaat erom dat je veel klussen doet, maar ja, wie moet dat regelen? Ik zou een manager moeten hebben, zelf ben ik veel te lui. En ik heb een voorschot gekregen voor mijn boek, dus dan hoop je maar dat dat ook een beetje loopt. Ik ben wel blij dat mijn voormalige schuldeisers te kennen hebben gegeven dat ze mij een tijd met rust willen laten. Sinds 2002 heb ik geen deurwaarder gezien.“

Je autobiografie Naakt is onlangs verschenen. Je hebt het samen met een Fransman geschreven, Jean Arcelin. Hoe is dat gegaan?

“Ik had ooit een boek van hem gelezen waar ik erg van onder de indruk was en ik vertrouwde het hem wel toe. In het proces van schrijven en corrigeren is wel tien maanden gaan zitten. Ik ben een paar keer naar Parijs gegaan, heb Arcelin in Brussel en Amsterdam ontmoet en ik ben ook een keer naar Nice gevlogen. Arcelin is liefhebber van de goede keuken en we aten steevast in een sterrenrestaurant. Ik geloof dat zijn voorschot er na drie keer eten wel doorheen was. Zelf kon ik dat allemaal niet betalen, dus als hij naar Amsterdam kwam, aten we in pannenkoekenhuizen of bij een simpele Chinees op de Zeedijk. Dat kon hij niet echt waarderen, hij is een heel verwend jongetje.

Toen het boek eenmaal af was, ben ik in eerste instantie erg kwaad op hem en de Franse uitgever geworden. Arcelin had er een somber boek van gemaakt en hij had een groot aantal dingen aangedikt en zelfs leugens opgeschreven. Tot mijn schrik bleek bij de vertaling dat mijn correcties in de Franse versie niet eens doorgevoerd waren, alleen de dingen waar ik erg de nadruk op had gelegd, waren verbeterd. Ik vroeg hem of het mijn verhaal was of dat hij met fictie bezig was. Enfin, ze noemen het niet voor niets iets met de Franse slag doen. Gelukkig is de Nederlandse versie een stuk nuchterder. Ik bedoel: het is toch onbestaanbaar dat een Nederlandse – ik dus – haar auto langs de kant van de weg zet en hem vervolgens vergeet? Dat gelooft niemand en bovendien is het niet waar.”

Waarom is Naakt eerst in Frankrijk uitgekomen?

“Ik heb geen idee, ik heb me daar niet mee beziggehouden. Het komt voor de zomer ook in Engeland uit en Portugal heeft het ondertussen ook gekocht. Gelukkig kan ik daarvan de vertaling niet lezen.“

Je hebt een promotiereis naar Frankrijk gemaakt. Hoe was dat?

“Goed. Maar het promotieschema was vreselijk. Ik had twee weken lang iedere dag ontbijt met journalisten en daarna tot de lunch individuele interviews. De lunch was weer met journalisten en ’s middags had ik radio- of tv-interviews. Het ging maar door. En ik zat er vooral mee dat ik geen flitsende garderobe had. Ik voelde me net een trut uit Drenthe. In Frankrijk kleden vrouwen zich anders. Mooier. Uiteindelijk ben ik maar naar een kapper gegaan, die mijn haar natuurlijk veel te kort knipte. En ik ben een grotematenwinkel binnen gestapt, Marina Rinaldi, een geweldige zaak, daar komt dit jasje ook vandaan. Ik zou wel een promotiereis naar de Seychellen willen doen, maar daar is natuurlijk geen boekhandel te vinden.“

Je had een eigen paspop bij Chanel en nu heb je te weinig kleren voor een promotietour?

“Ik heb nu geen budget én de maat niet om naar Chanel te gaan, het is niet anders. Als ik nou een paar maten zou afvallen… Eigenlijk zou er vijftien kilo af moeten, maar ik heb nog nooit aan de lijn gedaan en ik ben niet van plan ermee te beginnen. Die vijftien kilo is er vanzelf aangekomen, een combinatie van de overgang en stoppen met roken. Af en toe kijk ik jaloers naar Catherine Deneuve. Zij blijft ook op haar leeftijd een volslanke vrouw die alles eet waar ze trek in heeft. En ze heeft prachtig haar. Bij mij is het na de chemokuur aan de achterkant van oor tot oor uitgevallen. Ach, het groeit vanzelf weer aan; ik zit er niet zo mee eigenlijk. Wat ik wel heel naar vind, zijn fotografen die mij expres in te fel licht fotograferen. Of als ik de lelijkste foto’s van mezelf terugzie in een tijdschrift. Die fotografen zet ik op de zwarte lijst. Ik wil niet per se alles verfraaien, maar ik vind de andere kant wel pijnlijk. Laatst had ik speciaal voor een fotosessie een strak schema aangehouden: op tijd naar bed, niet drinken, zorgen dat ik geen wallen kreeg. Zoiets moet toch beloond worden?”

Zou je weer willen acteren?

“Ik heb 52 films gedraaid, eind september ben ik 54 geworden. Tegenwoordig heerst er een enorme jongerencultuur. In mijn jeugd moesten we luisteren naar ouderen en respect voor hen hebben, zij hadden immers ervaring. Maar op tv zie je nog zo weinig mensen onder de veertig die het woord voeren, behalve… “

Paul Witteman

“…Paul Witteman. Dus eigenlijk ben je dan uitgeteld. Voor het schilderen maakt het niet uit, dat kan tot je tachtigste, maar in film heb ik helemaal geen zin meer.

Vroeger zeiden mensen tegen me: ‘de camera houdt van je’. Nu zou het lijken alsof ik probeer iets van de magie terug te halen, maar dat kan niet. Kijk naar me, mijn vel hangt om me heen en van wat ooit een strakke kaaklijn was, is niets meer over.“

Ik vind het allemaal erg meevallen. Je bent bestraald tegen kanker. Ben je ‘schoon’?

“In de tijd dat ik acteerde, bestond mijn leven uit alcohol, coke en roken. Maar ik zorgde er altijd wel voor dat ik op tijd in vorm was als ik moest filmen. In 2002 kreeg ik keelkanker, in 2004 longkanker. Ik ben meteen gestopt met roken en ik ben gezonder gaan leven. Het is goed afgelopen met mijn ziekte, ik ben bestraald en geopereerd. Ik zie het als een tweede kans die ik heb gekregen, een doorstart. Ik ben gezond, zonder gezondheid houdt alles op. Kennelijk had ik dit nodig, tegenwoordig doe ik minder aan zelfvernietiging.“

Ondanks het feit dat je 52 films hebt gedraaid, heb je nooit een echte filmprijs gekregen. Steekt dat? Heeft Emmanuelle je belemmerd om als actrice serieus genomen te worden?

“Ik heb wel verschillende toespraken uit mijn hoofd geleerd maar nooit hoeven uitspreken. Van filmmaker/journalist Thijs Ockersen heb ik de Gouden Vis gekregen, die is eenmalig uitgereikt. Dat was zijn blijk van waardering voor mij en de Nederlandse film. En het was zijn manier om te zeggen dat hij het er totaal niet mee eens was dat het Holland Festival – of hoe het ook mag heten – mij nooit voor iets genomineerd had. Hij heeft toen ook een feest gegeven voor mij. Ik krijg nog steeds nieuwjaarskaarten van hem, dat vind ik heel erg leuk….

Emmanuelle was niet zomaar een film. Hij betekende vrijheid voor veel mensen. In Frankrijk mocht de film vertoond worden, maar de Spanjaarden moesten met de bus naar Frankrijk komen om hem te zien, omdat generaal Franco hem verboden had. Pas toen hij overleed, mocht de film vertoond worden. In Portugal was het exact hetzelfde verhaal. Voor veel mensen betekende Emmanuelle het begin van de revolutie, niet alleen in seksueel, maar ook in politiek opzicht. In de VS was het een underground film.

Tot groot verdriet van mijn zoon Arthur was ik minimaal als actrice. Mijn echtgenoot Hugo Claus vond mijn films ook niets aan. Toch heb ik 52 films gemaakt dus zo slecht zal ik wel niet geweest zijn. Wat ik nu leuk vind, is het regisseren van animatiefilms. Met een minimum aan inspanning deelnemen aan het creatieve proces. Dat is leuk. Topor et moi, de animatiefilm die ik geregisseerd heb, is vertoond op het filmfestival van Robert de Niro en heeft een prijs gewonnen op het TriBeCa filmfestival in New York. Het is nu afwachten of hij genomineerd wordt voor de Oscars.”

Sylvia Kristel is 60 jaar geworden.
Interview: Ebru Umar