Teun van de Keuken: “Ik draaide af en toe wel een beetje door met dat diëten”

Voor zijn nieuwe boek Dit is geen dieetboek probeerde programmamaker en schrijver Teun van de Keuken (50) zeven verschillende afvalmethodes uit. “Ik kook altijd, dus het hele gezin moest meedoen. Behalve met het sapdieet, dat kon ik hen niet aandoen.”

Teun van de Keuken is iemand die meteen namen onthoudt. Dat doet hij schijnbaar moeiteloos. Als Sorsha van Libelle TV hem kort wat vragen komt stellen is het: “Waar wil je dat ik ga zitten, Sorsha?” Als ik met het interview verderga zegt hij: “Vind je het goed als ik nog even wat thee haal, Liesbeth?” Een aangenaam trekje waar interesse en beleefdheid uit spreekt, maar ook een duidelijke illustratie van de scherpte en oplettendheid waar hij om bekend staat. Want met Teun en zijn collega’s van journalistieke onderzoeksprogramma’s als Keuringsdienst van Waarde, Pointer, Propaganda en De Vuilnisman moet je geen grappen maken. Tenminste, niet als je als bedrijf, gemeente of organisatie oneerlijk handelt, desinformatie geeft of producten probeert te verkopen met een niet-kloppend verhaal. Maar dat onderwerp is voor later, eerst dus een kop thee. Hij heeft anderhalf jaar supergezond geleefd, het vermakelijke en informatieve boek Dit is geen dieetboek dat hij daarover schreef is net uit. Hij probeerde zeven diëten uit: de schijf van vijf, keto, intermittent fasting, het sportdieet, vegan, een sapkuur en het puntendieet. Zijn boek eindigt met de mededeling dat hij nooit meer op dieet gaat.

Wel een opmerkelijke conclusie na alle moeite en discipline die je wist op te brengen voor die diëten. Zat er niks voor je tussen?

“In de periode dat je een dieet volgt leef je daarvoor en dan lukt het ook goed. Maar diëten is niet iets wat ik voor altijd wil doen, al is het maar omdat mijn gezin er gek van werd. Ik kook thuis, mijn vrouw en dochters moesten zich dus aanpassen. Alleen het sapdieet heb ik ze niet aangedaan, dat ging iedereen te ver.” Lachend: “En die keer dat ik nog nét tussen mijn vrouw en het aanrecht sprong omdat ik een courgette wilde afwegen voordat-ie de pan in ging werd ze woedend. Ze had gelijk hoor, ik was soms een beetje doorgedraaid.”

Ook opvallend in je boek: de enorme tegenstrijdigheid in wat die verschillende diëten voorschrijven.

“Ja dat ging van veel vet en vlees tot vegan eten en van dagelijks voedingspunten tellen tot zo veel eten als je wilt, maar dan alleen op bepaalde uren. De sapkuur hangt van onzin aan elkaar en waar de punten in het puntendieet op zijn gebaseerd, is volstrekt onduidelijk. Dat de schijf van vijf 2500 calorieën per dag aan mannen voorschrijft is niet meer van deze tijd. Als je gezond leeft is dat veel te veel, merkte ik. Zo’n 1900 calorieën zou genoeg moeten zijn.”

Je staat erom bekend dat je kritisch bent op ‘voedingsmarketing’ of domweg voedselonzin, speelde dat een rol?

“We leven in een ‘obesogene samenleving’, waarin we op straat en in supermarkten constant worden gestimuleerd om rommel te eten. Je moet sterk in je schoenen staan om je daar tegen te weren. Tegelijkertijd worden volwassenen of kinderen met overgewicht aangesproken op hun individuele zwakte of opvoeding. Alsof overgewicht een kwestie is van eigen schuld, en dun of gezond zijn een van succes. Die dubbele moraal stoort mij ontzettend.”

Hoe ben je begonnen?

“Met twee artikelen in de Volkskrant. Aan de reacties zag ik dat mensen van alles roepen als het over diëten gaat. Dus dacht ik: laat ik dan die idioot zijn die die diëten gewoon allemaal eens uitprobeert, om te kijken wat ze betekenen en wat artsen en diëtisten erover zeggen. En ik wilde ook wel een beetje afvallen, haha. Ik was altijd vijfenzeventig kilo, maar de laatste tijd ging ik richting de tachtig. Dat wilde ik terugdraaien, al is het in mijn milieu niet echt done om ijdel te zijn over je lichaam. Er werd dus weleens verbaasd gereageerd op wat ik aan het doen was. Zo van ‘dat heb jij toch niet nodig, Teun?’ Dat klopt op zich, ik heb een gezond BMI, maar die paar kilootjes wilde ik er toch wel af hebben.” Zelf noemt Teun dat milieu waarin hij opgroeide links-intellectueel. Zijn vader was internationaal gelauwerd documentaire- en filmmaker Johan van der Keuken (1938-2001). Met zijn vrouw, Teuns moeder en geluidsvrouw Noshka van der Lely, reisde hij jarenlang de wereld over voor projecten. Teun: “Als mijn ouders op pad waren, paste een vriendin van mijn moeder op mij. Als ze thuis waren, werd er veel gediscussieerd. Over de Noord-Zuid-tegenstelling, de neutronenbom, het milieu, de politiek.”

Wat voor sfeer hing er bij jullie thuis?

“Ja. Wat voor sfeer hing er?”

Werd er veel gekookt, gelezen, dat soort dingen?

“Veel gelezen, dat zeker. In elk geval door mij. Ik ging met de bibliotheekpassen van mezelf en die van mijn twee halfbroers naar de bieb en kwam terug met vijftien boeken. De week daarop deed ik dat weer. Op sport zat ik niet, dat werd niet belangrijk gevonden. Soms zei mijn moeder: ga eens naar buiten. Dan ging ik naar buiten met een boek. Het was een artistiek milieu. Er kwamen veel kunstenaars bij ons over de vloer, mensen als Lucebert, Remco Campert. Ik keek erg op tegen die schrijvers, er was een periode dat ik er ook een wilde worden.”

Dat is je toch ook gelukt? In 2017 verscheen je autobiografische roman Goed volk, over je jeugd en afkomst.

“Ja, eigenlijk is dat zo. Ik vergeet dat nog weleens.”

Ik denk dat je afkomst deels bepaalt wie je bent, wordt of wil worden. Hoe zit dat bij jou?

“In elk geval was het bij ons duidelijk dat je kon worden wat je wilde. Je hoefde niet per se rechten te studeren, de verbeelding was aan de macht en kunst was belangrijk. Ik was dol op politiek. Ik knipte poppetjes uit de krant van Dries van Agt, Joop den Uijl en Hans Wiegel en hing die als versiering in de kerstboom. ’s Nachts luisterde ik stiekem naar de radio. Als kind wilde ik Kamerlid worden en later een soort Ferry Mingele. Uiteindelijk kroop het bloed waar het niet gaan kon en ben ik net als mijn vader geëngageerde documentaires gaan maken.”

Je hebt twee puberdochters. Treden zij in jouw voetsporen?

“Geen idee. Mijn dochters zijn allebei slim en houden van discussiëren. Ik geniet als ze tegen me zeggen: ‘Ach, wat weet jij er nou van?’ Goed zo, denk ik dan. Jullie zijn de nieuwe generatie met jullie eigen vraagstukken, vind je eigen mening maar. Ik probeer hen vertrouwen mee te geven in hun toekomst, maar laat ze vrij. Je hoeft niet op je vijftiende al te weten wat je wil worden. Als we botsen, gaat het over huiswerk, telefoons en social media, vaak in combinatie met elkaar. Want hoeveel TikTok-filmpjes wil je zien? Maar we kijken ook samen op de bank naar films en series. Heel gezellig vind ik dat.”

Keuringsdienst van Waarde bestaat sinds 2003. Worden bedrijven zenuwachtig als jij belt met een kritische vraag?

“Soms wel, maar we worden ook wel gezien als een fair programma. Ik wil er nog weleens te snel te hard in bij interviews. Goede regisseurs wijzen mij er dan op dat ik het gezellig moet houden en niet meteen de cirkelzaag moet aanzetten. Het werkt vaak beter om als interviewer lekker mee te waaien. De werkelijkheid is zonder mijn bemoeienis meestal al wonderlijk genoeg. Ik ben een harmonieus persoon, privé zeker. Maar in interviews moet je soms ook je bokshandschoenen aantrekken, een beetje prikken en kijken wie de sterkste is.”Het gesprek gaat even een andere kant uit. Over zijn column in de Volkskrant waar hij online soms pittige reacties op krijgt. (“Maar die lees ik dan gewoon niet, want ik kan er niet zo goed tegen.”) En over zijn tijd op het prestigieuze Barlaeus Gymnasium in Amsterdam. “Sommige leerlingen kwamen met veel arrogantie binnen, die zijn lang niet allemaal geslaagd. Bij mij ging leren makkelijk. Ook had ik het geluk dat ik al vroeg wist dat ik journalist wilde worden. En ik wilde mijn vader overtreffen, haha. Super kinderachtig, maar ja.”

Waar hoopte je dan op?

“Als kind was ik heus wel trots als ik op mijn vaders werk werd aangesproken, maar ik vond het ook lastig. Ik wilde uit zijn schaduw stappen en zélf een gewaardeerd persoon worden. Dat is altijd wel mijn drijfveer geweest om te presteren.”

Is het je gelukt, denk je?

“Grappig genoeg denk ik daar inderdaad wel over na. Internationaal gezien gaat dat me nooit lukken. In Frankrijk was mijn vader een grootheid, bij zijn overlijden stonden er enorme artikelen in dagbladen als Le Monde en Libération. Maar nationaal is het wel gelukt denk ik. Ik word allang niet meer gezien als ‘de zoon van’, maar gewaardeerd om mijn eigen werk.”

Denk je vaak aan hem?

“Heel soms. Dan zie ik hem voor me als iemand die altijd aan het werk was. Hij moest altijd ‘even iets afmaken.’ Zelfs als we op vakantie gingen, zaten we nog met het hele gezin in de auto te wachten. Maar hij was wel betrokken bij het begin van mijn carrière. Gaf hij opeens zakelijke adviezen. Dat ik op mijn rechten moest letten, bijvoorbeeld. Dat ontroerde me ook wel op een bepaalde manier. Jammer dat hij niet meer van mijn loopbaan heeft meegemaakt.” Teun is net vijftig geworden, maar leeftijd zegt hem weinig. Al maakt hij om de zoveel tijd wel even een pas op de plaats, om te kijken waar hij staat in zijn leven. Op dit moment is hij vooral blij met de financiële vrijheid die hij heeft dankzij de populaire podcast Teun en Gijs vertellen alles. Deze podcast maakt Teun sinds een jaar met jeugdvriend en collega-journalist Gijs Groenteman. “Fijn, die onafhankelijkheid. Ik ben slecht in een punt zetten achter dingen, maar ik heb nu wel de vrijheid om dat wat vaker te doen.”

Ga je stoppen met de Keuringsdienst?

“Nee, dat programma is te veel buiten spelen voor mij. Maar ik ben wel op een punt waarop ik nieuwe keuzes wil maken en ook kán maken.”

De droom van elke zelfstandig ondernemer, toch?

“Ja precies. Al droom ik ook van andere dingen, hoor. Mijn gezin en ik hebben een stukje bos in Limburg. Daar zijn we nu nog af en toe, maar als onze kinderen uit huis zijn denk ik dat we die plek gaan afwisselen met Amsterdam. Ik hou van die stad, ik drink bijna elke ochtend koffie en neem het leven door met een vriendenclubje, ik loop zo de deur uit en kan overal heen. Maar het buitenleven, de bomen heb ik ook nodig. Ooit had ik een volkstuintje waarin ik een courgette oogstte die net zo groot was als onze babydochter destijds. Dat soort mooie momenten, daar wil ik de komende tijd wat meer naar op zoek.” ■

• Dit is geen dieetboek, Teun van de Keuken € 22,99 (Meulenhoff)

Voor het laatst...

In het Libelle tv-programma Wanneer heb je voor het laatst… geeft Teun antwoord op prangende vragen.

• Productie: Charissa Macnack. Styling: Ora Bollegraaf. Haar & make-up: Nicolette Brøndsted. M.m.v.: Zara (jasje en jeans), Massimo Dutti (kasjmier trui), PME Legend via Omoda (veterboots), H&M (coltruien), Panama Jack via Omoda (boots)