Janneke & het hospice: “Vele kerstfilms verbleken bij het script van deze mevrouw”

De wereld is gehuld in nevel. Het is zo’n dag die niet wakker lijkt te worden. Ik fiets van mijn huis via de Churchilllaan, over de Amstel, langs de Ringdijk naar het hospice. Het is dinsdag 21 december, de kortste dag van het jaar – vanaf nu wordt alles weer lichter op ons noordelijk halfrond. En terwijl hier de dagen langzaamaan zullen lengen, worden op het zuidelijk halfrond de dagen juist weer korter en de nachten langer. Een subliem, kloppend evenwicht.

Het vindbare hart

In de woonkamer van het hospice is het een en ander veranderd sinds vorige week. De piano is verhuisd van de verste muur dichter bij de keuken. Er zijn nieuwe zithoekjes gecreëerd. Boven de tafel glinsteren kerstballen en sterren aan lintjes. Ik ruik verse eucalyptus en dennennaalden. Mevrouw G. (59) komt binnen met bladmuziek onder haar arm. Ze heeft acute leukemie.

“Wat fijn u te zien. Gaat u pianospelen?”

“Als ik niet stoor? Ze hebben een nieuwe piano gebracht. Deze kun je zachter zetten, dan klinkt het niet zo door.” Ze beweegt een hendeltje heen en weer onder de toetsen, slaat er een paar aan. “Maar het speelt niet zo fijn, zo gedempt.”

“Storen?” Ik kijk naar meneer D. (70) die aan tafel zit en mevrouw S. (91) die in een fauteuil in het nieuwe zithoekje een enorm dik boek zit te lezen. Haar Sarabec Crescendo-60 hoorversterker die me ergens doet denken aan mijn walkman van vroeger, ligt voor haar op de koffietafel.

“Meneer D., wilt u dat mevrouw G. gaat spelen?” Hij knikt zo enthousiast mogelijk als zijn lichaam toelaat. Meneer D. is hier om te herstellen. Hij heeft een zware operatie achter de rug. Ze moesten zijn lichaam openmaken en iets weghalen. En toen is er iets wonderlijks gebeurd: bij een controle in het ziekenhuis waarbij een echo werd gemaakt, kon de echolaborant zijn hart niet vinden. Het was kwijt. Pas toen meneer D. op zijn rug ging liggen, vond hij hem. Zijn hart had ruimte gekregen om te bewegen en had die ruimte genomen. En nu zit het middenin zijn borstkast waar het volgens zijn behandeld arts nog lang en prima kan functioneren.

Meneer D. had de woorden van de dokter zorgvuldig opgeschreven, bang om ze te vergeten. Een paar weken geleden liet hij me het briefje zien: “Wij wonen ook niet ons hele leven op dezelfde plek. Het vergt wat aanpassingsvermogen, het vergt wat zoeken, het vergt wat assimileren en acclimatiseren – ook van de omgeving – maar na verloop van tijd weet niemand beter.”

De beste film

Zorgvuldig dekt mevrouw G. de pianotoetsen weer toe met de rode, flanellen doek tegen stof, schuift de bladmuziek in een plastic insteekhoes. Meneer D. zit te knikkebollen. “Ik ben ook een beetje moe”, zegt ze, terwijl ze haar hippe hiphop-achtige baret een beetje verder over haar zwarte, ronde bril trekt.

“Het was prachtig. Wat speelde u?” Ze kijkt schuin naar beneden, naar de stencils met de muziek onder haar arm. Walking on air, nee, Walking in the air. Filmmuziek die hoort bij de The Snowman. Heb jij misschien nog tips? Ik zoek iets voor kerst. Heb je Netflix?” Haastig speur ik de filmbibliotheek in mijn hoofd af.

“Oh, ik weet het al”, zegt ze en houdt de bladmuziek omhoog. “The Snowman, díe ga ik kijken. Ik speel de muziek, maar ik heb de film nog nooit gezien.”

“Ja, goede keuze. En komt u zo terug voor de lunch?’”Tegen beter weten in vraag ik het. Ik weet dat ze ‘nee’ zal zeggen. Ze zegt iedere week ‘nee’, maar op een dag hoop ik op een ‘ja’.

“Ik eet liever alleen. De chemotherapie voorafgaand aan de stamceltherapie heeft ervoor gezorgd dat alle inentingen in mijn lichaam zijn afgebroken. Ik mág niet eens gevaccineerd worden op dit moment. Mijn afweersysteem is platgelegd om de donorstamcellen de kans te geven zich te nestelen. Maar ik moet af en toe van mijn kamer af, anders wordt het te stil, krijgen mijn gedachten te veel ruimte. Eind deze week krijg ik te horen of de transplantatie heeft aangeslagen.”

Haar zusje is haar donor. Met een kans van 25% dat er in de naaste familie een passende donor wordt gevonden, een bijzonder gegeven. “Ik ben een beetje gespannen”, vervolgt ze. “Eind deze week krijg ik te horen hoeveel procent van mijn zusje in mij zit.”

Vele kerstfilms verbleken bij dit script. Ik zou haar willen omhelzen. Haar willen aanraken om gerust te stellen. Maar ik doe een stap naar achteren voor haar eigen veiligheid.

Kloppend

Nieuwsgierig geworden naar The Snowman google ik de film. Ik lees: The Snowman is gebaseerd op het gelijknamige kinderboek van Raymond Briggs uit 1978. Het vertelt het verhaal van een jongen, James, die een sneeuwpop maakt op een mooie, winterse dag. Die avond, om klokslag middernacht, komt de sneeuwpop tot leven. James wordt wakker en laat de sneeuwpop zijn huis binnen. Op zijn beurt neemt hij James mee naar een feest voor sneeuwpoppen en ontmoeten daar de Kerstman. Hij geeft James een sjaal met een sneeuwpoppenpatroon cadeau. Na het feest vliegen de sneeuwpop en het jongetje terug naar huis, waar de sneeuwpop zijn plek in de tuin weer inneemt. De volgende ochtend schijnt wederom de zon en ontdekt het jongetje dat zijn sneeuwpop gesmolten is. Toch kan het echt geen droom geweest zijn, want James heeft de sjaal van de Kerstman nog...

Op de terugweg stap ik af op de brug over de Amstel en kijk over het water richting het centrum, naar de torens die deels opgaan in de laaghangende mist. De Munttoren, De Montelbaanstoren, De Oude Kerk, het oudste gebouw van Amsterdam uit 1306. De stad en zijn geschiedenis is slechts deels zichtbaar, maar je hoeft het niet te zien om te weten dat het er is. De maan, de zon. Het leven, de liefde, de mensen. De kortste dag, de langste nacht. Een sneeuwpop. Een donor. Het hart.

Zelfs als het even niet vindbaar is, klopt het.