Cardioloog legt uit: dít is waarom vrouwen rond de overgang gevoeliger zijn voor het gebroken hart syndroom

Dit artikel is afkomstig uit Margriet. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de tijdschriften op Libelle. Daar lees je hier meer over.

Vooral vrouwen in de overgang en rond de zestig jaar oud blijken gevoeliger te zijn voor dit soort hartklachten.

Wat is het gebroken hart syndroom?

“Het gebroken hart syndroom is het gevolg van een enorm heftige emotionele gebeurtenis”, legt cardioloog Wittekoek uit. “Dat kan bijvoorbeeld een grote ruzie zijn, het overlijden van een geliefde of het kan ontstaan bij een natuurramp. Maar de meest voorkomende oorzaak is familiestress of stress in de relationele sfeer. Bij mensen die gevoelig zijn voor deze hartaandoening kan zo’n gebeurtenis ertoe leiden dat er een grote uitstort is van de stresshormonen, en dan voornamelijk noradrenaline en adrenaline. Die hormonen hebben een direct toxisch effect op de hartspiercellen. Dit zorgt er als het ware voor dat de hartspier verlamt, waardoor de pompfunctie van je hart verslechtert.”

Wittekoek vervolgt: “De meer wetenschappelijke benaming van het gebroken hart syndroom is Takotsubo. Dat is het Japanse woord voor een viskruik. Gebroken hart syndroom wordt ook wel viskruik syndroom genoemd. Dat komt omdat er op een echo bij een patiënt met het gebroken hart syndroom te zien is dat het hart een afwijkend beweegpatroon heeft en vaak ook een afwijkende vorm, omdat alleen de bovenste rand van het hart nog een beetje een knijpbeweging maakt. En dat ziet eruit als een Japanse viskruik.”

Hoe gevaarlijk is deze aandoening?

“Het gebroken hart syndroom is de meest extreme vorm van een stressinfarct. Als de pompfunctie van je hart hierdoor dusdanig verslechtert en je krijgt daarnaast bijvoorbeeld ook hartritmestoornissen, dan kan dat echt leiden tot overlijden. Je leest bijvoorbeeld ook wel eens in de media dat een partner na het overlijden van zijn of haar geliefde na niet al te lange tijd zelf ook sterft. Maar als je het gebroken hart syndroom goed behandelt”, voegt Wittekoek geruststellend toe, “dan herstelt zo’n gebroken hart zichzelf vaak binnen drie tot zes maanden en is er vaak ook geen restschade.”

“Bij de mildere vormen van het stressinfarct – wat eigenlijk niet meer onder het gebroken hart syndroom valt – zien we steeds vaker het effect op de kleine bloedvaten in het hart. Die verkrampen bij vrouwen die onder invloed van stress, zoals werkstress of relationele stress, steeds hoog zitten in hun stresshormonen, Dat kan zo heftig zijn dat het kan leiden tot een hartinfarct, waarbij je ook hartschade oploopt. Vaak is de onderliggende oorzaak van een hartinfarct een dichtgeslibde ader, maar in dit geval is de enorme hoeveelheid stress de boosdoener. Het verschil met een gebroken hart syndroom is dat je bij de echo echt ziet dat het hart de vorm heeft van de viskruik.”

Behandeling bij het gebroken hart syndroom

“Als je met het gebroken hart syndroom opgenomen wordt, dan word je vaak behandeld met medicatie om de hartfunctie te ondersteunen. Dit zorgt ervoor dat de hartfunctie weer verbetert”, vertelt Wittekoek. “Vaak is er na een paar maanden weer verbetering te zien en kan de hartmedicatie weer worden afgebouwd.”

90 procent van de patiënten is vrouw

Uit groot wetenschappelijk onderzoek blijkt volgens cardioloog Wittekoek dat 90 procent van de mensen met het gebroken hart syndroom vrouw is. “Bij 72 procent bleek dat er een hele duidelijke fysieke of emotionele trigger was voor deze aandoening. Daarnaast had 56 procent van de vrouwen met het gebroken hart syndroom ook nog een onderliggende neurologische of psychiatrische aandoening. Dat geeft aan dat als het zenuwstelsel op een bepaalde manier overbelast wordt, deze vrouwen gevoeliger zijn om het gebroken hart syndroom te krijgen.” Dat vrouwen veel vatbaarder zijn voor deze aandoening heeft volgens Wittekoek te maken met het feit dat het vrouwenhart veel stressgevoeliger is dan het mannenhart.

De symptomen

De genoemde verkramping van de kleine bloedvaten als gevolg van mentale stress kan veel klachten geven. Wittekoek: “Omdat het probleem aanvankelijk nog in de kleine vaten zit, is er nog niet zoveel te zien aan de grote bloedvaten. Daardoor wordt vaak ten onrechte geconcludeerd dat er niks aan de hand is en dat de klachten niet van het hart komen. Inmiddels weten we dat problemen in de kleine bloedvaten juist een duidelijk signaal zijn dat vrouwen goed begeleid en behandeld moeten worden om te voorkomen dat ze een paar jaar later een probleem krijgen in de grote bloedvaten waardoor het hart ernstig kan beschadigen.”

Volgens Wittekoek is het belangrijk om bij de verkramping van kleine bloedvaten te letten op niet-inspanning-gebonden klachten. “Je merkt de klachten vaak pas thuis, wanneer je rustig op de bank zit ná inspanning of ná een stressvolle dag. Als symptomen noemt Wittekoek:

• Pijn tussen de schouderbladen
• Gevoel dat de beha te strak zit
• Niet goed kunnen doorzuchten
• Kortademigheid
• Vermoeidheid
• Gevoel alsof je een harnas aan hebt

Gevoeliger voor hartproblemen rond de overgang

Wittekoek vertelt dat hartklachten door stress en het gebroken hart syndroom vaker bij vrouwen rondom de overgang en rond de zestig jaar voorkomen. “Dit soort hartklachten worden vaak nog niet onderkend, omdat er niks gevonden kan worden dat bijvoorbeeld gedotterd kan worden. Toch kunnen de bloedvaten wel heel heftig op stress reageren. Daarom is het belangrijk dat hier meer aandacht voor komt, zodat vrouwen hiervoor behandeld en beschermd kunnen worden.”

Dat vrouwen rond de overgang gevoeliger zijn voor een stressinfarct heeft te maken met de afname van oestrogeen. “Oestrogeen heeft een beschermend effect op de hartspier en het vaatstelsel”, legt Wittekoek uit “Dit zorgt ervoor dat de bloedvaten elastisch blijven. Daarnaast heeft oestrogeen ook een gunstig effect op de bloeddruk en je cholesterolgehalte. Op het moment dat het oestrogeen afneemt in de overgang, dan zien we dat de vaatfunctie verslechtert bij vrouwen die daar gevoelig voor zijn. Dat gebeurt dus niet bij elke vrouw, maar dit komt vaker voor bij vrouwen met een minder gezonde leefstijl. Daarnaast zijn vrouwen die migraine hebben of zwangerschapscomplicaties hebben gehad, zoals een hoge bloeddruk, ook gevoeliger voor vaatverkrampingen. Als de overgang dan zijn intrede doet, kan dat zo ernstig worden dat ze vroeg of laat opgenomen moeten worden met een hartinfarct.”

Ken je risicofactoren

Als het om mildere klachten gaat, adviseert Wittekoek om altijd kritisch te kijken naar welke risicofactoren iemand heeft om hartproblemen te ontwikkelen. “Is je bloeddruk hoog? Heb je hoge cholesterolwaardes? Eet je ongezond? Beweeg je weinig? Rook je? Dat heeft allemaal invloed op de motoriek van je bloedvaten. En”, vult de cardioloog aan, “dan heb je ook nog een paar vrouwspecifieke risicofactoren, zoals een hoge bloeddruk die je tijdens de zwangerschap had, moeite die je had om zwanger te worden of als je meerdere miskramen hebt gehad. Dat zijn – zeker in combinatie met migraine – signalen dat er toch iets niet helemaal goed is met de motoriek van je bloedvaten. Dan ben je dus gevoeliger om hartproblemen te ontwikkelen. En dat kan erger worden als je daarnaast ook met de eerdergenoemde risicofactoren, zoals weinig bewegen of ongezond eten, kampt.”

Wittekoek noemt het een geruststellende gedachte, dat een groot deel van de risicofactoren te verkleinen is door verbetering van leefstijl. “Al gaat het soms ook maar om een kleine verbetering. Hierdoor heb je grote kans dat de verstoorde motoriek van je bloedvaten langzaam herstelt. Maar als het heel storend blijft of wanneer het om hevigere klachten gaat, raad ik wel aan om je goed te laten onderzoeken.”

Meer lezen van Margriet, hét magazinemerk voor vrouwen die op een leuke manier gelukkig en gezond ouder willen worden? Ga naar Margriet.nl.

Kijk hier meer over het gebroken hart syndroom, Dr. Rutger legt dit uit: